Türkiye'nin en müstehap ayçiçek düşman ve bu sektörün önderi Yudum'un Tohum Derneği iş donanmasında sabık sene Trakya'da başlatmış olduğu ve 2. senesinde Konya'da devam fail Yerli Ayçiçeği Tohumu Geliştirme ve Çiftçi Destekleme Projesi'nde hasat yapıldı.
Yudum ve Tohum Derneği, plan ile Türkiye'de faziletkâr dişi yerel gün çiçeği tohumunun geliştirilmesini, çeşitliliğin yoğunlaştırılmasını ve gün çiçeği yetiştiren çiftçilerin desteklenmesini hedefliyor. Yerli Ayçiçeği Tohumu Geliştirme ve Çiftçi Destekleme Projesi'nde sabık sene Trakya Bölgesi'nde meydana getirilen evvel ekimleri bu sene Konya'daki ekimler izledi. Proje, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TTAE), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü uygulayım destekleri ve Karatay Ziraat Odası'nın katkıları ile yürütülüyor. Bu sene Konya'da 6 değişik köyde makbul projenin hasat töreni Tohum Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Musa Kaya ve Savola Gıda Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh'in ev sahipliğinde Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü Dr. Metin Türker, Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdür Yardımcısı Ercan Türktemel, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Alt Bölge Ofisi Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, Karatay Ziraat Odası Başkanı Rıfat Kavuneker ve Konyalı çiftçilerin katılımıyla gerçekleşti. Yağlıbayat Mahallesi'nde planlı hasat töreni, hem yerel üretimin artırılması düşüncesince düş verdi bununla beraber mülevven görüntülere oyunluk oldu.
Yerli Ayçiçeği Tohumu Geliştirme ve Çiftçi Destekleme Projesi çerçevesinde sabık sene Trakya'da Tekirdağ Muratlı, Edirne Keşan ve İstanbul Silivri ilçelerinde 10 tarz yerel ekecek ekilerek hasat yapıldı. Bu 10 tarz hasat sonrası gürlük ve yağ payı kadar başarım parametreleri açısından değerlendirildi. Değerlendirmeler kararında en faziletkâr performansa eş 5 tarz belirlendi. Verim ve yağ oranlarına mucibince evvel 5 tam SUN 2259, M98CL88, ROSETA, IMI1810 ve TR 2242CL çeşidi toprak aldı. Bölgede onama görmüş ortalamaların üstünde performansı bulunan bu 5 tarz ile bu sene geliştirilen acemi 5 tarz bu seneki deneyim çalışmasına müdahale edildi. Bu sene da Konya'da Yağlıbayat, Yenikent, Göçü, Ovakavağı, Yarma ve Karakaya mahallelerinde bütün 10 tarz yerel gün çiçeği tohumu ekimi yapıldı.
Kadın ve canlı çiftçilere evleviyet sağlandı
Yerli Ayçiçeği Tohumu Geliştirme ve Çiftçi Destekleme Projesi çerçevesinde sabık sene Trakyalı ve bu sene de Konyalı çiftçilerin müdahale edildiği, 300'e DOĞRU çiftçinin iştirakı ile ortak maraba zehir kuruldu. Çiftçi ağında toprak düzlük çiftçilere bu senenin Mart ayında ekecek desteği verildi. Tohum desteği maruz 70 maraba ad çekme ile seçilirken kadınlara, gençlere ve gerekseme sahiplerine evleviyet sağlandı. Ayrıca çiftçilere plan boyunca beniz yüze pedagoji bilimi ve uygulayım yürütüm desteği verildi. Kadın çiftçilerin desteklenmesi, tarımda hanımefendilerin bâtın emeklerinin görünür kılınması açısından ehemmiyetli ortak etap namına görülüyor. Çiftçilikten, rustik hayattan ve tarımdan uzaklaşan gençlerin de plan çerçevesinde desteklenmesi tarımın gençlerin gözünde alımlı duruma getirilmesi açısından altın bulunuyor.
Tamamı yerli, hem döşenmemiş bununla beraber vıcık vıcık ekincilik koşullarına akla yatkın tohumlar
Proje çerçevesinde ekimi meydana getirilen ekecek türlerinin topu topu yerli, hem döşenmemiş bununla beraber vıcık vıcık ekincilik koşullarında ürün kapasitesine sahip. Yaygın hastalıklara erinç mukavemetli ve kuş zararları ile çağ yanıklarına da dayanabilen bulunan tohumların yağ oranları yüzdelik 35'in üzerinde. Projenin ortak ahir etabında ürün açısından evvel 5 tam toprak düzlük yerel ekecek çeşitleri kullanılarak acemi gösteri sahalarında deneyim ekimleri ve ekecek desteği emek harcamaları gerçekleştirilecek. Projenin 3. yılındaki denemeler de sona erdiğinde yapılacak testler ve değerlendirmeler ile en dişi tohumlar belirlenecek. Ardından Tarım ve Orman Bakanlığı'na ilişkin Tarım Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü'ne başvurma edilecek, arkası sıra tescil süreci başlatılacak.
“Ülkemiz düşüncesince yerel ve dişi bulunan türlerin ortaya çıkarılma şansı doğma olacak”
Tohum Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Musa Kaya, planlar geliştiren, tabii eşme yönetimi ağırlıklı etkin ortak sivil polis polis maşer kuruluşu olduklarını belirterek, “Geçen sene Savola Gıda Türkiye'ye ortak plan sunduk. Sağ olsun onlar da bizlere bıkılmayan dayanak sağladı. Geçen sene Trakya sahamızda serbest ortak düzentileme başlattık. Tekirdağ Muratlı, İstanbul Silivri ve Edirne Keşan'da 10 ayrı türle ait deneyim sahalarımızı kurduk. Verimlilik, yağ payı kadar kriterlere bakarak ortak yorum yaptık. Bunun kararında 5 adet türün Trakya averajının üstünde bulunduğunu gördük. Bu 5 çeşidi alarak Konya'da acemi 5 tarz hâlâ ekledik ve Bahri Dağdaş Araştırma Enstitüsü'nün bahçesinde, Gözlü Tarım Çiftliği'nin dalında ve yanı başımızdaki tarlada 3 adet deneyim piyasası kurduk. Buradaki neticeleri da değerlendirip Adana'da 3 bölgede gene 10 türden ortak deneyim motifi kuracağız. Buradan çıkan neticelerle türkiye düşüncesince yerel bulunan ve dişi türlerin ortaya çıkarılma şansı doğma olacak” dedi.
“Çiftçimize dayanak de sağladık”
Ayçiçeğinin en baş döndürücü Trakya, Konya ve Adana bölgelerinde ekildiğini hatırlatan Kaya, “Konya bu açıdan bizim ehemmiyetli tercihlerimizden bir tanesi oldu. Sadece ekecek geliştirmekle kalmadık çiftçimize dayanak de sağladık. Ayçiçek tohumlarıyla ait ortak maraba zehir kurduk. Trakya'da başladığımız bu ağa, Konya'yı müdahale ettik. Gelecek sene Adana'yı da müdahale yazar dünya genelinde ortak ağ kurmuş olacağız. Bu sene Konya'daki çiftçilerimize ekecek desteği de sağladık. Geçen sene Trakya'ya sağlamıştık. Bu sene Trakya'ya ve Konya'ya sağladık. Gelecek sene Trakya, Konya ve Adana'ya ekecek desteği sağlayacağız. Yani ekecek desteklerimiz Konya'da da doğacak sene devam edecek inşallah. Tohum desteği verdiğimiz çiftçilerimize gidip kişi köylerinde, kahvelerinde beniz yüze ayçiçeğinin hasadı, üretimi, zararları dair eğitimler de veriyoruz” biçiminde konuştu.
“Yerli üretimin çoğalması ve çiftçimizi tutma şartıyla yola çıktık”
Savola Gıda Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh de, Yudum'un Türkiye'de baş döndürücü değerli, baş döndürücü emektar ortak bellik olduğunu, bu topraklarda 50 yıldır çalıştığını ve en müstehap bellik bulunduğunu kaydederek, “Yerli üretimin çoğalması ve çiftçimizi tutma şartıyla yola çıktık. Tabii ki istihsal namına gün çiçeği öne çıkıyor. Yudum gün çiçeği ile tanınıyoruz. Ayçiçeği baş döndürücü ciddi ortak ürün. Ayçiçeğinin en baş döndürücü yetiştirildiği semt Trakya. Yerli Ayçiçeği Tohumu Geliştirme ve Çiftçi Destekleme Projemize sabık sene Trakya'da başladık, bu sene Konya'ya geldik. Gelecek sene inşallah Adana Çukurova'da olacağız. Konya başta gün çiçeği yetiştiriciliğinde baş döndürücü ehemmiyetli ortak bölge. Çünkü bakılmış olduğu devir Konya, Türkiye'de gün çiçeği üretiminde ikinci sırada. Ama Türkiye'de en şişman gizil Konya'da var” diyerek konuştu.
Enver Furkan Çelebioğlu - İbrahim Yetkin
