Teknoloji

İhracat: Türkiye'de potansiyeli en erdemli sektörler hangileri, gelecek uygulayım bilimi ihracatı ne duru

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Bizim bir tane derdimiz var; ihracat, ihracat, dış satım ve bunu başaracağız' lafıyla duyurduğu dış satım odaklı toy iktisat modelinin ardından, Türkiye'nin bu alandaki akıbet vaziyetini ve nema potansiyelini inceledik.

25-12-2021 12:23

478 OKUNMA

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Bizim biricik derdimiz var; ihracat, ihracat, dış satım ve bunu başaracağız" lafıyla duyurduğu dış satım odaklı toy ekonomi modelinin ardından, Türkiye'nin bu alandaki akıbet vaziyetini ve çoğalma potansiyelini inceledik.

Türkiye'nin global ihracattan almış bulunduğu hisse 2013'te yüzdelik 0,86'yken 2020'de yüzdelik 0,98'e çıktı.

Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine mucibince senenin evvel 11 ayında en beraberinde tomar dış satım uran sektöründe gerçekleşti.

Sanayi ürünlerinde ise otomotiv, kimyasal maddeler, polat ve hazırgiyim evvel dört sırayı aldı.

BBC Türkçe'ye mütekellim Şekerbank Başekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım, kuvvetli polat dalının 2021'de bu denli öne çıkmasında global mal fiyatlarındaki artışın yanı esna Çin'in pandemi sonra şahıs iç endüstrisine müteveccih dış satım sanayisinden çekilmesinin de gösteriş oynadığını söylüyor.

Yıldırım, Türkiye'nin anne dış satımcı sektörlerindeki müspet görünümün, Türkiye'nin tecim partnerlerinin 2021'deki çoğalma performansıyla münasebetli olduğunu, global büyümede 2022'de sıkılaşan mali koşullarla baş başa beraberinde yavaşlama döneminin yaşanabileceğini belirtiyor.

Savunma ve havacılığın başarısı

Öte taraftan sene kökeninden beri ihracatta en aceleci büyümeyi meydana getiren bölüm ise sefine ve yat ihracatı oldu, Kasım ayında Ocak'a nazaran 4,8 katına çıktı.

Dr. Yıldırım, siparişle etkin ve fayda oranı faziletkâr bulunan bu bu piyasanın iş maliyetlerinin ecnebi servet yönünde ağır miktarda gerilemesinin kazanım sağladığını ve bu piyasanın ihracatının çoğalma potansiyeli taşıdığını belirtiyor.

İhracatta büyümesi en aceleci bulunan öbür sektörler ise çelik, mücevher, döşenmemiş ürün mamulleri ile defans ve havacılık sanayii oldu.

Yıldırım, bu sektörlerden defans ve havacılığın ehemmiyetli beraberinde muvaffakiyet hikayesi yazdığını, akıbet çağda ihracatı desteklemenin yanı esna dış alım talebini de azalttığını vurguluyor:

"Sektörün mutluluk politikası kapsamında önemsenmesi ile önümüzdeki çağda iç üretimin yanı esna ihracatın da çelimli seyrine devamını beklerim."

Hizmet ihracatında potansiyel

Merkez Bankası verilerine mucibince Türkiye 2019'da 63,5 bilyon dolarlık işlev ihracatı da gerçekleştirdi.

Bunun yüzdelik 47'si seyahat, yüzdelik 38'i nakliyat sektöründe oldu. Üçüncü tam toprak meydan uz iletişim ve bilim hizmetlerinin oranı ise sadece yüzdelik 2'ydi.

Dr. Yıldırım, işlev ihracatındaki ithal girdi oranının öbür sektörlere nazaran hâlâ bağan bulunduğunu bundan dolayı TL'deki bedel kaybının işlev ihracatını öbür sektörlere nazaran hâlâ beraberinde tomar artırabileceğini söylüyor. Yıldırım, işlev ihracatında gezim ve ilkin de keyif turizminin çoğalma potansiyeline uyanıklık çekiyor.

Merkez Bankası analizi: İhracatçı olma potansiyeli mevcut şirketlerin üçte bir tanesi dış satım yapmıyor

Merkez Bankası'nın dış satım potansiyeli faziletkâr bulunmasına karşın dış satım yapmayan şirketlere müteallik beraberinde emek harcaması da bulunuyor.

Ekonomist Ünal Seven, Genel Müdür Yardımcısı Merve Artman ve Uzman Yardımcısı Kadir Gürci'nin hazırladığı çalışmaya göre, Türkiye'de dış satımcı olma potansiyeli mevcut şirketlerin yüzdelik 33'ü dış satım yapmıyor.

Temmuz 2021'de piyasaya çıkan bu analize göre, bazısı sektörler faziletkâr potansiyelli bulunmasına karşın dış satım yapmayan şirketlerin oranında öne çıkıyor.

Bunlar turizm, imalat, tecim ve işlev sektörleri.

Makalenin yazarları bu şirketlerin dış satım yapar duruma getirilmesinin önemini şu laflarla anlatıyor:

"Ekonomik büyümeyi, kalkınmayı ve akan fazlayı sponsor politikalar tasarlanırken potansiyeli faziletkâr fakat dış satım yapmayan şirketlerin sektör, kadran ve kent dağılımlarının dikkate alınması, bu politikaların etkinliğinin ve verimliliğinin çoğalması açısından ehemmiyet taşımakta. Ayrıca, potansiyeli faziletkâr olması durumunda dış satım yapmayan firmaları yakından izlem ederek bu şirketlerin dış satım sonucu almalarının önündeki engellerin/nedenlerin ortadan kaldırılması ülkemizin kalkınma hedeflerine yardım sağlayabilecek."

İhracatçıların yapısı

TÜİK verilerine mucibince dış satım özne şirketlerin yüzdelik 60,8'i, etkin sayısı en beraberinde tomar 9 bulunan dar işletmelerden oluşuyor.

250'den beraberinde tomar ad işveren firmalar ise adetçe az olsalar da ihracatta en iri paya sahip.

Türkiye'nin ne devletlere ihracatını artırmasının hâlâ havadan bulunduğunu oranlamak düşüncesince Ticaret Tamamlayıcılık Endeksi'ne beslemek da yararlı olabilir.

Bu endeks, Türkiye'nin dış satım yapısının en aşırı ne devletlerin dış alım yapısıyla örtüştüğünü gösteriyor.

Merkez Bankası Kıdemli Ekonomisti Ahmet Adnan Eken ve Uzman Yardımcısı Didem Yazıcı'nın Nisan ayında IMF verilerinden yola çıkarak icra ettiği hesaplamaya mucibince işlev ihracatında Çin, Rusya, Güney Kore, Almanya ve İtalya lüzum çatı lüzum büyüklükleri ile Türkiye düşüncesince faziletkâr işlev ihracatı potansiyeli haiz devletler adına öne çıkıyor.

Yüksek değişen teknolojinin oranı geriliyor

İhracatta ehemmiyetli beraberinde amblem de düşük, itidalli ve faziletkâr uygulayım bilimi ihracatının payı.

Türkiye'de faziletkâr uygulayım bilimi ihracatının payını bırakmak hedeflense de hem faziletkâr hemde itidalli faziletkâr değişen teknolojinin ihracattaki oranı düşüşte.

'Hedef faziletkâr uygulayım bilimi olmalı'

Şekerbank Başekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım, faziletkâr uygulayım bilimi ihracatının senenin evvel 10 ayında dolar bazında yüzdelik 50 artmasına karşın mecmu dış satım içerisindeki payının azaldığına uyanıklık çekiyor ve ekliyor:

"Şu an iktisadi programın kalıp adına almış bulunduğu Çin bundan sonra alışılmış sektörleri öbür devletlere bırakırken faziletkâr uygulayım bilimi mamüllerin ihracatında çoğalma kararındadır. Bir değiş hedefleniyorsa burada amaç faziletkâr uygulayım bilimi ile adam olmak ve bunu getirmek düşüncesince muktezi terbiye ve istihsal altyapısını kurmaya müteveccih beraberinde tasar tekvin etmek olmalıdır."

Yazılım ihracatı potansiyeli

Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği'nin (TÜSİAD) bu sene hazırladığı Türkiye'de Yazılım Ekosisteminin Geleceği tutanağına mucibince Türkiye ihracatının sadece yüzdelik 0,5'i enformatik dalının madun kümesi adına raporlanan yazılım sektöründen geliyor. Fakat Türkiye'ye benzeri devletlerde bu oranın yüzdelik 2-3 olması, bu alandaki çoğalma potansiyelinin faziletkâr bulunduğunu gösteriyor.

Türk aldatmaca yazılımı firması Peak Games 2020'de 1,8 bilyon dolara diyar dışına satılmış ve Türkiye'nin 1 bilyon doları sabık evvel start-up'ı olmuştu.

TÜSİAD Yazılım Çalışma Grubu Başkanı Utku Barış Pazar'a mucibince 2025 yılına denli bu sektörde 100 bin ek istihdam ve 10 bilyon dolarlık dış satım potansiyeli bulunuyor.

Yazılım işinin açıktan yapılabilmesi ile Türkiye'de işgücü ve dirim maliyetlerinin mütekâmil devletlere mucibince hâlâ bağan olması beraberinde araya geldiğinde, bu bu piyasanın üretimini ve ihracatını çoğaltması beklenen gözüküyor.

Dr. Gülay Elif Yıldırım, Çin'in iç pazarına yönelmesiyle baş başa global dış satım pazarında Türkiye düşüncesince ehemmiyetli beraberinde punt oluştuğunu, bundan beklenen olduğunca yararlanmak düşüncesince ilişik giranbaha mahsulat sunarak global ihracattaki payını artırmasının itidalli ve etraflıca önel açısından iri ehemmiyet taşıdığını söylüyor.

Yıldırım, en anadan görme sektörlerden gıdanın da pandemi sonrası öneminin arttığını ekliyor:

"Yüksek teknolojiye yönelmeye ters adına değerlendirebilecek bulunan besin piyasası ayrı beraberinde ehemmiyet sunma etmektedir. Özellikle salgınla baş başa yaşamımıza giren besin sunma güvenliğinin sağlanmasına müteveccih ihracat/ithalat dengesinin gene gözden geçirilmesinin dirimlik önemde bulunduğunu düşünmekteyim."

İhracat: Türkiye'de potansiyeli en faziletkâr sektörler hangileri, gelecek uygulayım bilimi ihracatı ne durumda?

Dolardaki azalış etiketlere yansıyacak mı BİM indirime görmek düşüncesince şartlarını açıkladı