Hayalet ağlar kükremek kaplumbağalarına ahiret yolculuğu saçıyor

Ankara

Deniz kaplumbağalarının yaşamı, akıbet 70 yılda plastik atıklar, arz yağı sızıntıları, ısıl santrallerin yarattığı pislik ve toptan hava değişikliği zımnında yıldırma dibine girdi.

Balıkçıların, avlanırken kayalıklara takıldığı düşüncesince suda boşamak mecburiyetinde kalmış bulunduğu ağlar "hayalet ağ"lara dönüşürken, bahir canlıları düşüncesince ahiret yolculuğu saçmaya bitmeme ediyor.

Uzun seneler akıntıyla toprak muhavvil ve önüne mevrut rastgele canlıyı avlayan fantom ağların, amme kurumları ve gönüllüler kabilinden toplansa da önüne geçilemiyor. Denizden çıkarılıp üstündeki ölmüş canlılara bakılınca tesirinin hâlâ da kesin görüldüğü fantom ağlar, plonjon turizmi düşüncesince de riziko barındırıyor.

Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Muğla, Hatay, Adana, Antalya, İstanbul ve Rize'de değişik çevresel tetkikat yürüteç Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER), Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği (SAÇEVKO) ve Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) 2 salname verilerini derledi.

Projenin görselleri ise bahir kaplumbağalarının analıkızlı piyasası bulunan Türkiye'nin en garp kıyısı İztuzu ve en şarki noktası Samandağ sahili ortada Anadolu Ajansı (AA) çerağ muhabirleri Özge Elif Kızıl ve Şebnem Coşkun'un 4 ay devam eden çalışmasıyla eşya dibine alındı.

Çekimler, denizlerin kadim canlıları bahir kaplumbağalarının yaşamlarının çevresel kirlilikle değişik hâlâ kazalı müşterek seyahate dönüşen yaşamlarını gözler önüne serdi.

DEKAMER'in akıbet dü salname verilerine göre, 231 ölmüş bahir kaplumbağası Akdeniz sahillerine vurdu. Ayrıca DEKAMER'e iyileştirme düşüncesince getirilen 95 bahir kaplumbağasının 56'sı denizsel bölgeye arka dönerken, 39'u yaşamını kaybetti.

Balıkçılık faaliyetleri zımnında vurulan 26, bahir taşıtı çarpması kararı 7, kasti yaralamalar ile 6 ve natürel nedenlerle 18 bahir kaplumbağası DEKAMER'e getirilerek rehabilitasyona alındı.

"Hayalet ağlar kaplumbağalar düşüncesince sorun"

Türkiye'de bahir kaplumbağaları düşüncesince nice sivil polis polis maşer kuruluşu kabilinden icraat yürütülüyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ile eş emek vermek fail WWF'nin faaliyetlerine dair bilgiler aktaran, vakfın Türkiye Denizler ve Yaban Hayatı Program Müdürü Ayşe Oruç, alıngan çeşitler ortada toprak düzlük bahir kaplumbağalarının balıkçı ağlarına yakalanmasının bu çeşitler düşüncesince iri dava bulunduğunu dile getirdi.

"Balıkçılar devir geçtikçe bahir kaplumbağalarına hassasiyetle yaklaşıyor." diyen Oruç, Akdeniz havzasındaki alıngan bahir canlılarına müteveccih sürdürülen Med Bycatch Projesi kapsamında, trol ağlar ve önemsiz ölçekli balıkçıların kullandığı ağların led lambalar kullanılarak, hedeflenmeyen türlerin ağlardan uzaklaştırılmasına dair icraat yürüttüklerini kaydetti.

WWF'nin fantom ağlarla ilgilendiren emekleri olduğunu, mevzuyla ilgilendiren arka tahavvül etabında kalımlı analizör istihsal etmek düşüncesince çalışmalara bitmeme ettiklerini tamlayan Oruç, şu detayları verdi:

"Bunlar baş döndürücü sıkıntılı işler. Denizin altında idman çetin ve hacısı hocası çalışamaz. Su altında o işi yapabilme eğitiminizin de olması gerekiyor. Çok iri ağlar düşüncesince muktezi teknenizin, ekipmanınızın olması gerekiyor. Hayalet ağlarla ilgilendiren yaygınlaştırmak istediğimiz fikirlerden müşterek tanesi 'hayalet ağlar ağı' kurulması. Yerel yönetimlerin kesinlikle zarfında olması gerekiyor. Balıkçılık Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün evcil birimleri işin zarfında ve kamudan müsaade almadan bu işleri yapamıyorsunuz. Yetkili kurumlardan sivil polis polis maşer kuruluşları müşterek ucundan tutabilir, bu ağların geliştirilmesine dayanak olabilir."

J düzen adına C olta

DEKAMER Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska da kaplumbağaların, balıkçılık faaliyetlerinin yapıldığı ortamda ağlara takılmamasını beklemenin baş döndürücü kabil olmadığını vurguladı.

Kaska, ağlara bahir kaplumbağası takıldığında neler yapılması icap ettiğini balıkçılara anlattıklarını dile getirerek, "Balıkçılara, ağda yığılmış biçimde kaplumbağa gördüklerinde hayatını yitirdi zannedip denize atmamalarını söylüyoruz. Kafası aşağıda, pöçük tarafı yukarıda olacak biçimde muz tanklara koymalarını ve bizlere elden çav vermelerini istiyoruz. Bu hayvanların iri çoğunluğunu kurtarabiliyoruz ve bu yaptığımız en ehemmiyetli faaliyetlerden biri." dedi.

Kaska, balıkçıların oltalarını "J" biçiminde kullandıklarını ve bunların bahir kaplumbağalarının ağzına hâlâ bedava takıldığını anlatarak, bu mevzuda icra ettikleri çalışmada "C" biçiminde ucu az buçuk hâlâ katlı bulunan düzen kullanımını tasarruf etmek istediklerini, bunların kaplumbağaların ağzına takılmayacağını söyledi.

Yeni müşterek yürütüm kendisine ağlara yeşil enerji taktıklarını tamlayan Kaska, yeşil ışıkla bahir kaplumbağalarını bahir içerisinde uyararak, ağlara takılmalarının önüne geçmeye çalıştıklarını tabir etti.

Diğer müşterek dava da "misina"

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, bahir kaplumbağalarının yaşamış bulunduğu problemlerden birinin de misina dolanması ve misina yutmaları olduğuna ayraç ederek, şayet misinaların ucunda kanca olmadan tedavilerinin hâlâ bedava bulunduğunu söyledi.

Kaska, kaplumbağaların yuttuğu misinaların ucunda düzen iğnelerinin de olabildiğini, bu iğnelerin baş döndürücü önemsiz olması yerinde asidik tagaddi ile korozyona uğrayıp, midede çürüyüp gidebildiğini kaydetti.

Yakup Kaska, oltaların saplanması kararı misinanın bumbar düğümlenmesine defa açması yerinde ise kaplumbağaların yaşamını kaybettiğini vurguladı.

Büyük oltaların kaplumbağalara takılması yerinde cerrahi ameliyat gerçekleştirmek mecburiyetinde kaldıklarına dikkati çekici Kaska, "Misinalar, kaplumbağalara iri dokunca veriyor. Midenin ast kısmındaysa hayvana baş döndürücü müşterek tomar dokunca vereceğimiz düşüncesince dahil etmiyoruz fakat kemirmek borusu ve midenin baş kısmındaysa, iyi tarafa yahut sol tarafa yakınsa kasık sahasından ameliyat yapılarak, kaplumbağayı oltadan kurtarıyoruz." ifadelerini kullandı.

Yakup Kaska, Eylül 2021'de Fethiye'de yurttaşlar kabilinden mevcut ve bölge yaralanması ve misina yutması sayesinde otama dibine alınan, "Ufuk Duru" adı maruz yeşil bahir kaplumbağasının DEKAMER ekiplerince otama dibine alındığını anlattı.

Kaska, kaplumbağanın röntgeninde 7 kanca mevcut müşterek misina belirleme ettiklerini ve tamamı tedavilere karşın müşterek dü ay sonradan yaşamını yitirdiğini belirtti.

Deniz kaplumbağalarının yüzgeçleri kopartılıyor

Veteriner Koray Kabadayıoğulları da bahir kaplumbağalarının balıkçı ağlarına takıldığında yüzgeçlerinin kopabildiğini yahut başta yüzgeçlerin koparılmaya çalışıldığını söyledi.

Kabadayıoğulları, Midas isimli 8-10 yaşında müşterek kaplumbağayı otama dibine aldıklarını zorla etraflıca müddet yaşama tutunamadığını kaydederek, "Midas, bizlere ulaştığında üstünden baş döndürücü devir geçmişti ve yüzgeçlerinin fay uçları, kesildiğini gösteriyordu. Eğer müşterek misinaya dolanmış olsaydı yahut müşterek fantom ağa asılmış olsaydı yüzgeç hâlâ aklık biçimde ampute evet ve kopardı. Maalesef Midas’ın dü ön yüzgeci koparılmıştı. Zaten gözünün de gitmiş olması onun çarpış aldığını gösteriyor." niteleyerek konuştu.

Turistler besliyor, bölge pervaneleri dokunca veriyor

Uzmanlar, Akdeniz'in muhatara altındaki türlerinden bahir kaplumbağalarının yaşamını tehlikeye atan müşterek gayrı unsurun ise bölge pervaneleri olduğuna dikkati çekiyor.

Muğla'nın Ortaca ilçesine dair Dalyan bölgesindeki çizgi üstünde Dalyan Tekne Kooperatifine dair tahminî 500 bölge bulunuyor ve bu tekneler devir içerisinde yüzlerce evcil ve ecnebi turisti ağırlıyor.

Tekne dolaşma programlarda caretta caretta kumsalı kendisine da tanıdık İztuzu kumsalına geziler de yapılıyor. Yasaklanmasına karşın tuğra eklenen turistler, caretta carettaların baş döndürücü sevilmiş bulunduğu gökçe yengeçleri satın alarak onları bu yengeçlerle besliyor.

Kanalda gökçe yengeçleri kemirmek düşüncesince birleşen caretta carettalar teknelerin pervanelerine takılarak yaralanıyor yahut ölüyor.

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, bahir kaplumbağalarının bu denli bölge ve hızlılık motorunun bulunduğu yerde yaralanmasının mübrem bulunduğunu vurguladı.

İztuzu sahiline mevrut turistlerin kaplumbağaları kıymetlendirmek istedikleri düşüncesince onları gökçe seretan ile beslemesiyle bahir kaplumbağalarının adeta evcilleştirildiği uyarısını fail Kaska, şunların kaydetti:

"5-10 ekü kahve parası vererek sönümsüz o kaplumbağalar, teknelerin çevresinde dönerek dolaşmaya başlıyorlar ve hayvanat da bu tagaddi sistemine alışınca, 'dün beni beslemiştin, bugün beni bozukluk beslemiyorsun' davranışıyla alanda yüzen şahıslara önemsiz ısırıklar atmaya başlıyorlar. Biz, bu yüzden izinli Bakanlık, Valilik gözetiminde de girişimlerde bulunarak, turistlere kaplumbağa ifşa etmek düşüncesince hizmetçi faaliyetlerini yasakladık. Ancak elbette hakeza alışkın bulunan kaplumbağaların elden natürel tagaddi sürecine geçmediklerini de biliyoruz. Kaplumbağaları denizde kafeslerin içerisinde natürel tagaddi sürecine editör epilepsi rehabilitasyonlarını sağlıyoruz."