Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ayçiçeği ihracatında en önde AB devletleri ve Rusya gelirken, savaşın dengeleri değiştirebileceği kestirim ediliyor.
Türkiye'nin aut tecim hacminde mecmu 40 bilyon dolarla ehemmiyetli yere cemaat dü ülkedeki gelişmelerin, Türkiye'yi de etkileyebileceği öngörülüyor. Rus limanlarından yağ dü canlı 16 Türk gemisinin çıkışına müsaade verilmemesi de bu vaziyete ehemmiyetli birlikte dayanıklı oluşum ediyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, savaş sayesinde bitkisel yağ arzında dava yaşanmaması düşüncesince rastgele muhtelif tedbiri alırken, ayçiçeği ithalatında seçenek piyasa kendisine Bulgaristan, Moldova, Romanya ve Arjantin'in öne çıkması bekleniyor.
Resmi Gazete'de piyasaya sürülen Cumhurbaşkanı Kararı ile Rusya-Ukrayna Savaşı dolayısıyla ayçiçeği tedarikinde yaşanabilecek sıkıntıların önüne devrolmak düşüncesince ikame yağlarda gümrük vergisi 30 Haziran'a derece sıfırlandı. Soya, palm yağı, ayçiçeği tohumu, aspir yahut hav tohumu yağları, rep, kolza, hardal hasım ile öteki bitkisel çakılı sert ve likit yağlarda (jojoba hasım hariç) gümrük vergisi alınmayacak.
"Karadeniz havzası yağlı tohum tedbir noktası"
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, AA muhabirine, Türkiye'de bitkisel yağ endüstrisi kütlesinin 9 bilyon dolar bulunduğunu ve yağlı tohumların, Türkiye'nin ithalatı ortamında eskiden 10'da arazi aldığını söyledi.
Türkiye'nin kabak bap bakımından yüzdelik 75 dışa tabi bulunduğunu tamlayan Büyükhelvacıgil, "Yıllık 2,5-3 milyon tonluk yağlı tohum ihtiyacımızın 1,7 milyon tonu devletimizde üretilebiliyor. Rusya ve Ukrayna özellikle peyda etmek üzere, Karadeniz havzasından yoğunlukla ayçiçeği ve kabak yağ ithal ediyoruz. Karadeniz havzası, hoppadak bizim değil Orta Doğu müdahale aşırı sayıda ülkenin de yağlı tohum tedbir noktasıdır." dedi.
Büyükhelvacıgil, çelimsiz birlikte müddet ilkin tonu 1400 dolar bulunan yağ fiyatlarının arsıulusal piyasalarda 2 bin dolara ulaştığına dikkati çekerek, kabak bap dair da sıkıntıların başladığını tabir etti.
Pazar çeşitlendirme emek harcamaları çabucak bitmeme ediyor
Rusya ve Ukrayna'dan siparişlerinin bulunmuş yer aldığı 15-16 geminin Karadeniz limanlarından çıkışının sağlanması noktasında çabuk hal beklediklerini tamlayan Büyükhelvacıgil, şöyleki bitmeme etti:
"Sektörün kabak çiçek hasım ithalatında anahtar noktalardan bir tanesi Azak Denizi. Siparişlerimizin çoğunluğu da Rostov Limanı'ndan gemilere yüklenmektedir. Rusya'nın kontrolündeki bu alanda arbede ve huzursuzluğun de etkisiyle kargo gemilerinin çıkışına müsaade verilmiyor. Dolayısıyla Rusya resmi makamlarıyla, Ticaret ve Dışişleri bakanlıklarımız ile Rusya Büyükelçiliğimiz gözetiminde girişimlerde bulunulması gerekiyor. Ticaret Bakanlığı dışalım Genel Müdürlüğüne resmi kır göndererek vaziyeti paylaştık ve bu probleminin çabuk çözümü düşüncesince dayanaklık etmek istedik."
Türkiye'nin yağ stoklarının halkın ihtiyacını karşılayacak kurda bulunduğunu bildiren Büyükhelvacıgil, yağ arzının güvenliğinin sağlanması düşüncesince mutluluk ve hususi sektörle teşrikimesai ortamında izlemsel birlikte düzentileme yürüttüklerini söyledi.
Yağlı tohum ve kabak yağ tedbir noktalarını ve hariç alım pazarlarını çeşitlendirme çalışmalarının sürdüğünü vurgulayan Büyükhelvacıgil, şunları kaydetti:
"Moldova, Bulgaristan kabilinden semt ülkelerinden kabak bap tedbir edilmesi düşüncesince girişimlerimiz sürmektedir. Güney ABD ve Arjantin özellikle peyda etmek kıl payı kimi ülkelerden ayçiçeği alımları, ABD ve Kanada kabilinden ülkelerden de öteki yağlı tohum ve kabak yağ alımları düşüncesince görüşmeler yapılmaktadır. Mısır aslı yağı, soya fasulyesi fasulyesi yağı, kanola hasım kabilinden yağları da mahveden yolları arasına oyulgamak ve yağ tüketimin çeşitliliğinin sağlanması da ehemmiyetli birlikte noktadır. Bu husus, kabak bap tedbir kanallarımızın da seçenekli bir vaziyete gelmesini sağlayacaktır."
"Kişi başı salname yağ tüketimi 5 litre azalabilir"
AVES Enerji ve Yağ Yönetim Kurulu Başkanı Senan İdin de Türkiye'ye ilgili yağ dü canlı gemilerin Azak Denizi'nden çıkışına müsaade verilmemesinin menfi neticeler doğurabileceğini söyledi.
Türkiye'nin salname yağ tüketiminin kestirmece 1 milyon 350 bin titrem yöresinde bulunduğunu tamlayan İdin, "Türkiye'de salname yağ tüketiminin 450 bin tonu Rusya'dan ithal ediliyor. Savaş bitmeme ederse isim başı salname yağ tüketimi 5 litre azalabilir." dedi.
Dünyanın en şişman kabak ayçiçek hasım tedarikçilerinin Rusya ve Ukrayna bulunduğunu dile getiren İdin, şunları tabir etti:
"Bu dü iklim de savaş biçiminde yer aldığı düşüncesince seçenek kendisine değerlendirebileceğimiz piyasa bulunmayan denecek derece azdır. Bulgaristan ve Romanya seçenek birlikte pınar olabilirdi ancak bu dü iklim de coğrafi konumlarından ötürü Avrupa'daki açığı kapatacaklardır. Ham yağ tedariki tevakkuf noktasına geldiği düşüncesince fiyatlar yüzdelik 35 arttı. Tedarikin esasen başlaması yerinde fiyatların alışılagelen seyrine döneceğini ve bu durumun eğreti bulunduğunu düşünüyorum. Bu konudaki tavsiyem, ürkü yapılmaması, her insanın elindekini kullanımı ve istif boyutunda alış yapılmamasıdır."
Türkiye'de ayçiçeği istihsal rakamları
Türkiye, ayçiçeğinde yüzdelik 60 seviyesinde kendine ehliyetli konumda bulunuyor.
Ülkenin baş bezi ayçiçeği ekiliş alanları 2015 senesinde 5,6 milyon dekar iken 2020'de yüzdelik 17 artarak 6,5 milyon dekara yükseldi. Aynı çağda 1,45 milyon titrem bulunan baş bezi ayçiçeği üretimi ise 1,9 milyon tona ulaştı. 2021 üretimi ise birlikte geçmiş yıla mucibince yüzdelik 16,8'lik artışla 2,42 milyon tona terfian Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı.
Türkiye'de ayçiçeği üretiminin koyu kendisine yapıldığı vilayetler sırayla Tekirdağ, Konya, Edirne, Kırklareli ve Adana. Bu iller, mecmu üretimin yüzdelik 68'ini karşıladı.
2020-2021 sezonunda ayçiçeği ithalatının yüzdelik 50,6'sı Rusya'dan, yüzdelik 14,6'sı ise Ukrayna'dan gerçekleştirildi.
Türkiye, 2021 bakımından 668 bin titrem ayçiçeği tohumu ve 820 bin titrem ayçiçeği kabak hasım ithal ederken, 461 bin titrem arıtılmış çiçek hasım ihraç etti.
Dünya ayçiçeği piyasası
2021-2022 marketing senesinde dünyada yağlı tohum istihsal miktarının 619 milyon titrem olabileceği kestirim edilmiş ve mecmu üretimin yüzdelik 60,2'sini soya, yüzdelik 11,2'sini kolza ve yüzdelik 9,2'sini ayçiçeği oluşturmuştu.
Söz konusu çağda yağlı tohum üretiminde yüzdelik 30,5'lik artım sağlanırken, en şişman artış, yüzdelik 63,7 ile ayçiçeğinde gerçekleşmişti.
Savaş evveliyat meydana getirilen değerlendirmelerde ise bu mevsim evren ayçiçeği üretiminin Ukrayna, Rusya ve AB'deki artışa ilişkin kendisine 57,3 milyon tonla üstün dereceli ölçüde olabileceği öngörülmüştü.
