İstanbul
Türkiye ile Suudi Arabistan, kısaca birlikte yüzyıl öncesine yaslanan diplomatik ve konuşu münasebat ile muhtelif alanlardaki iş birliğini çapraz yukarı düzem ziyaretlerle ilerletmeyi hedefliyor.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ahit Türkiye’ye resmi birlikte görüşme gerçekleştirecek. Bu görüşme Bin Selman’ın Türkiye’ye yapacağı geçmiş resmi görüşme olma hususi durumunu taşıyor.
AA muhabiri, Türkiye-Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin zamanı seyrini derledi.
Bir yüzyıl öncesine yaslanan diplomatik ilişkiler
Türkiye'nin Suudi Arabistan'la ilişkileri beniz sene öncesine dayanıyor olsa da Ankara ile Riyad arasındaki diplomatik ilişkiler, 1929'da imzalanan "Muhadenet Muahedesi (Dostluk Anlaşması)" ile başladı.
Türkiye'nin Suudi Arabistan'ı tanımasıyla dü diyar ortada 3 Ağustos 1929'da imzalanan Dostluk Anlaşması, 31 Mayıs 1930 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlandı.
Türkiye ve Suudi Arabistan, kısaca birlikte asırdan bu yana meydana gelen yukarı düzem çapraz ziyaretlerle ve İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) kabilinden şirketler yoluyla temaslarını sürdürüyor.
Diplomatik ziyaretlerle güçlenen düet münasebat doğrultusunda zamanın Suudi Arabistan Kralı Faysal bin Abdülaziz Al Suud, 1966'da Müslüman devletlerin donanması çabaları doğrultusunda Türkiye'yi görüşme etti.
Irak-İran Savaşı'nın yaşandığı çağa emsal mevrut 1984-1990 yılları ortada dü diyar kuma yararlar doğrultusunda toy birlikte takarrüp sürecine girdi. Dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren de bu doğrultuda Suudi Arabistan'a ziyarette bulundu.
Türkiye-Suudi Arabistan teşrikimesai mekanizmaları
Suudi Arabistan Ticaret ve Sanayi Odaları Konseyi ortada 11 Ekim 2003'te Cidde kentinde imzalanan anlaşmayla Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) çatısı altında "Türkiye-Suudi Arabistan İş Konseyi" kuruldu.
İki diyar arasındaki tecim kütlesinin geliştirilmesinin beraberinde gezim ve çapraz envestisman sahalarında da işbirliğinin ve kuma yatırımların ilerletilmesini hedefleyen Türkiye-Suudi Arabistan İş Konseyi, üçüncü devletlerde de ticari iş donanmasına gidilmesinin önünü açtı.
Dönemin Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdülaziz Al Suud, 8 Ağustos 2006'da Türkiye'ye 50'den birlikte tomar iş insanıyla geldi. Suudi Arabistan'dan Türkiye'ye kral düzeyinde 40 sene aradan sonradan gerçekleşen bu görüşme esnasında turizm, ulaştırma, esenlik ve çapraz yatırımların teşviki dalında 6 ayrı barışma imzalandı.
Türkiye ile Suudi Arabistan, nice bölgede konuşu iş birliğini ihya hedefini tespit etmek neredeyse Karma Ekonomik Komisyon (KEK) protokolü imzaladı. Son adına 11. Dönem KEK Toplantısı 4-6 Kasım 2013 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirildi.
İki diyar arasındaki tecim kütlesi ve gezim hareketliliği
Devlet gelirlerinin yüzdelik 90'ını petrolden elde fail Suudi Arabistan, Türkiye'ye yer yağı ve kimyevi mahsulat ihraç ederken Türkiye'den de mamul yer yağı ürünleri, cazibe panoları, yapım demiri ve mobilyanın başını çekmiş bulunduğu muhtelif mahsulat ithal ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre, Türkiye ile Suudi Arabistan ortada 2015 senesinde 5,590 bilyon dolara vasıl tecim hacmi, 2016 senesinde 5,007 bilyon dolar, 2017 senesinde 4,845 bilyon dolar, 2018 senesinde 4,954 bilyon dolar ve 2019 senesinde da 5,107 bilyon oldu.
Suudi Arabistan'dan Türkiye'ye mevrut gezmen sayısı ise 2015'te 450 bin 674, 2016'da 476 bin 561, 2017'de 651 bin 170, 2018'de 747 bin 233 ve 2019 senesinde da 564 bin 816 insan adına gerçekleşti.
İkili münasebat Erdoğan-Selman devrinde toy birlikte inkişaf kaydetti
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2014'te seçilmesinden aylar sonra, Ocak 2015'te Kral Selman bin Abdülaziz Al Suud'un yönetime gelmesiyle Türkiye-Suudi Arabistan ilişkileri toy birlikte inkişaf kaydetti.
Erdoğan ve Selman liderliğinde ilişkileri çabucak gelişen Türkiye ve Suudi Arabistan ortada 2015 senesinde 3 doruk gerçekleşti. Mart 2015'te Suudi Arabistan'da gerçekleşen zirvenin peşi esna Kral Selman'ın geçmiş teşrin ayında Antalya'ya ziyareti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın boşluk ayında Suudi Arabistan'a ziyaretiyle 3 doruk meful oldu.
Kral Selman yönetiminin birlikte numara senesinde gerçekleşen zirveler, Türkiye ile Suudi Arabistan'ın "Stratejik İş Birliği Konseyi" kurulması düşüncesince anlaşmasıyla sonuçlandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Kral Selman, 14 Nisan 2016'da da İstanbul'da Suudi-Türk Koordinasyon Konseyi'nin oluşturulmasına önderlik etti. Suudi-Türk Koordinasyon Konseyi'nin geçmiş toplantısı ise dışişleri bakanlarının katılımıyla 8 Şubat 2017'de Ankara'da yapıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gücük ay ve orak ayı aylarındaki ziyaretleriyle 2017 senesinde da Türkiye ile Suudi Arabistan ortada 2 doruk gerçekleşti.
Askeri alanlardaki teşrikimesai arttı
Türkiye-Suudi Arabistan ortada gelişen diplomatik ve ticari ilişkiler, askeri alanlara da müspet yansıdı. dü diyar ortada 4 kuma askeri manevra gerçekleşti.
Türkiye'nin ev sahipliğinde Haziran 2016'da gerçekleşen Uluslararası Işık-2016 Tatbikatı'na Azerbaycan, KKTC, Macaristan, Romanya'nın beraberinde Suudi Arabistan da katıldı.
"EFES-2016 Birleşik Müşterek Fiili Atışlı Tatbikatı" ve "Uluslararası Anadolu Kartalı-2016 Eğitimi Tatbikatı" da Suudi Arabistan'ın katılımıyla gerçekleşirken, Suudi Arabistan'da Şubat-Mart 2016'da Ra'du'ş Şimal (Kuzeyin Gök Gürültüsü) ismiyle planlı askeri tatbikata Türkiye paydaşlık sağladı.
ASELSAN da Suudi Arabistan'la defans elektroniği dalında iş birliğini tasarruf etmek neredeyse Temmuz 2015'te Kral Abdulaziz Bilim ve Teknoloji Kenti ve TAQNIA DST ile antant zaptı imzaladı.
ASELSAN’ın ürünlerinin Suudi Arabistan’daki ilgilendiren birimlerin gereksinimlerini karşılayabilecek kurda bulunduğu kanaatine varılmasının peşi esna 2016'da TAQNIA DST ile ASELSAN ortada teşrikimesai anlaşması imzalandı.
ASELSAN ile TAQNIA DST ortaklığında kurulan "Suudi Savunma Elektroniği Şirketi" (Saudi Defense Electronics Company-SADEC), Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki ehemmiyetli iş birliklerden birtanesini oluşturuyor.
Diplomatik münasebat Katar krizi ve Kaşıkçı cinayetine karşın sekteye uğramadı
Suudi Arabistan ve öteki bazısı Arap devletleri ile Katar ortada Haziran 2017'de başlamış olan diplomatik kriz, Ekim 2021'e derece sürdü. Bu devirde Katar ile çelimli ilişkilerini koruyucu Türkiye, Suudi Arabistan'la diplomatik ilişkilerini de korunum etti.
Ekim 2018'de Suudi Arabistan'ın İstanbul'daki Başkonsolosluk binasında gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesi ondan sonra da Ankara, Riyad'la diplomatik kanalları belirgin tutmaya hizmet gösterdi.
Katar krizi esnasında Körfez İşbirliği Konseyi'nin (KİK), birliğini korunum ika çabalarına yardımı ile öne çıkan Türkiye, geçtiğimiz april ayında Kaşıkçı dosyasını Suudi Arabistan adli makamlarına devretti.
Prens Bin Selman'ın ziyaretini Cumhurbaşkanı Erdoğan duyurmuştu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da 28-29 Nisan'da Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz Al Suud'un daveti üzerinde Cidde'ye tedricen muhtelif temaslarda bulunmuştu.
Erdoğan başkaca 10 Mayıs'ta Prens Bin Selman'la meydana getirdiği telefon görüşmesinde de düet ilişkileri ve lehçe mevzuları ele almıştı.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de 3 Haziran'da Suudi Arabistan Maliye Bakanı Mohammed Bin Abdullah Al-Jadaan ile görüşmesini şu laflarla aktarmıştı:
"Ülkelerimiz arasındaki ticarete bağlı tamamı engellerin kaldırılması ve yatırımların en yukarı kurda motivasyon edilmesi hususlarında istişarelerde bulunarak, lehçe konuşu entegrasyona ve semt sathında altyapının geliştirilmesine uyanıklık çektik."
Prens Bin Selman'ın Ankara'ya yapacağı ziyareti geçtiğimiz Cuma haset kamuoyuna duyuran Cumhurbaşkanı Erdoğan, "İnşallah kılıç de Külliye’de menfaatlerini benimseme edeceğiz. Orada lüzum ikili, lüzum heyetler arası görüşmelerimizi yapacağız ve bundan ahir sürece müteveccih Türkiye-Suudi Arabistan ilişkilerini inşallah baş döndürücü elan encam derecede, baş döndürücü elan efdal ölçüde nerelere taşıyabiliriz, bunları yorum fırsatını bulacağız." ifadelerini kullanmıştı.
Karşılıklı bu yukarı düzem görüşme ve açıklamalar, Cidde ile Ankara arasındaki DOĞRU ilişkileri baştan gündeme taşımış oldu.
