Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları Zirvesi'ne bağlı ortak bildiri

Ankara

Türkmenistan'da 14 Aralık'ta meydana getirilen Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan Devlet Başkanları Birinci Zirvesi'ne bağlı 25 maddelik ortak bildiri yayımlandı. Bildiride, Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan'ın, ortak tarih, dil, ekin ve uygarlık açısından yakınlıkları temelinde şümullü bağların geliştirilmesi ve derinleştirilmesi arzusundan yola çıkılarak, doğruluk eşitliği, çapraz hürmet ve ürem ilkelerine ilgili devletlerarası ilişkileri geliştirmeye müteveccih taahhütleri arsa aldı.

Birleşmiş Milletler Şartı'nın prensipleri ve arsıulusal hususiyet rehberliğinde, "Türkiye-Türkmenistan-Azerbaycan" üçgen ortaklık formatının öneminin ve müspet niteliğinin vurgulandığı bildiride, Devlet Başkanları Üçlü Zirvesi düşüncesince çalışan hazırlıkların kıvançla karşılandığına ilgi çekilerek şu hususlara arsa verildi:

"1 - Taraflar, yan ülkelerin bağımsızlığına, egemenliğine, arazi bütünlüğüne ve arsıulusal bölgede ikrar görmüş sınırlarının dokunulmazlığına çapraz yerine duydukları saygıyı ve sarsılmaz desteklerini konfirmasyon etmişler; Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin çapraz ilişkilerinde, ülkelerin hâkim eşitliği, çapraz saygı, ortaklık ve birbirlerinin içişlerine karışma etmeme prensipleri ile arsıulusal hukukun başka uygulanabilir normlarının kösemenlik edeceğini baştan vurgulamışlardır.

2 - Taraflar, toptan ve diyalekt çapta barış, asayiş ve istikrarı sağlamak, itimat ve çapraz önsezi ortamı kurmak düşüncesince gösterdikleri çapraz çabanın önemini ortak defa elan dile getirmişlerdir.

3 - Türkiye Cumhuriyeti ve Türkmenistan, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Azerbaycan Cumhuriyeti'ni engelleme altındaki topraklarının kurtuluşu ve ülkenin arazi bütünlüğünün baştan sağlanması hususunda kutlama kartı etmişlerdir.

4 - Taraflar, hassaten Birleşmiş Milletler, Türk Devletleri Teşkilatı, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK), "Asya'nın Kalbi - İstanbul Süreci" hassaten kazanmak üzere, arsıulusal firmalar ve platformlar ile başka arsıulusal ve diyalekt teşkilatlar içerisinde aralarındaki işbirliğini elan da geliştireceklerini vurgulamışlardır.

5 - Taraflar, Türkmenistan'ın rasıt mutluluk yerine Türk Devletleri Teşkilatı'na iştirakini ölçüm ettiklerini dile getirmişlerdir.

6 - Taraflar, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Kıbrıs sorununda, Ada'daki dü camianın hâkim eşitliğine ve denk arsıulusal statüsüne ilgili realist ve sürdürebilir ortak çözüme ulaşılması gereğini vurgulamışlardır.

7 - Taraflar Semerkant'ta planlı Türk Devletleri Teşkilatı 9. Zirvesi'nin kararları ve neticelerini kıvançla karşılamışlardır.

8 - Taraflar, Birleşmiş Milletler ve başka arsıulusal ve diyalekt kuruluşlarda seçimle kazanılan görevlere adaylıklarında, gibi olabilecek gelişigüzel durumda, birbirlerini desteklemeye anık olduklarını vurgulamışlardır.

9 - Taraflar, diyalekt ve arsıulusal sulh ve güvenliğin sağlanması ve bulunan sınamalar ve tehditlerle savaş edilmesi gereğini cezaevi uğrunda bulundurarak ve evren genelinde ırkçılığın, ecnebi düşmanlığının, İslam kini ve tiksinti söyleminin yükselişinden akıl duyarak; hepsi tür ve tezahürleriyle terörizm, bölücülük ve aşırılık ile son ötesi prezantabl suçlar, narkotik ve tabanca kaçakçılığının yanı esna insanoğlu kaçakçılığı ve yasadışı hicret ile mücadelede işbirliğinin güçlendirilmesinin önemine ilgi çekmişler, bunlara gönül rahatlığı ortak savaş düşüncesince baş başa emek vermek gereğini vurgulamışlar ve ortak yararlar hususunda birbirlerini desteklemeye bitmeme edeceklerinin altını çizmişlerdir.

10 - Taraflar, ticari ve hesaplı münasebat mevzularını cezaevi uğrunda bulundurarak, bu alandaki işbirliğinin önemi ile doğruluk eşitliği, çapraz üstünlük ve birbirlerinin kendilerini himaye prensipleri temelinde devletler arasındaki hesaplı ortaklığın güçlendirilmesi ve iyileştirilmesinin önceliğini konfirmasyon etmişlerdir.

11 - Taraflar, üçgen hesaplı işbirliğinin elan da geliştirilmesi düşüncesince akla yatkın koşulların yaratılması gerektiği dair ortak düşünce tabir etmişlerdir. Bu bağlamda, taraflar, Zirve esnasında Hükümetler arası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması ve Gümrük Alanında İş Birliğine İlişkin Ortak Danışma Kurulu Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasını kıvançla karşılamışlardır.

12 - Taraflar ayrıca, üçgen hesaplı ortaklık düşüncesince kanuni çerçevenin elan da geliştirilmesi icap ettiğini belirtmişlerdir.

13 - Taraflar, çapraz yatırımlardaki artışın, hesaplı işbirliğini geliştirmede en ehemmiyetli faktörlerinden bir tanesi bulunduğunu vurgulayarak, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma'nın hazırlanması kanalıyla yatırımların korunması ve teşviki alanındaki işbirliğinin kanuni çerçevesini perçinlemek düşüncesince lüzumlu emek harcamaları gerçekleştireceklerdir.

14 - Taraflar, erke dalında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini tabir ederek, saf taş yağı lambası yağı tedarikinin hususi önemine aksan yapmışlardır. Bu amaçla, taraflar, olası yatırımlar, dengeli ve güvenli arzın geliştirilmesi ve erke kaynaklarının transit geçişi de karışma kazanmak kadar ortak çalışkanlık ve projeleri desteklerler.

15 - Taraflar, erke dalında işbirliğine sert ortak dayanaklık etmek oluşturacak bulunan erke alanındaki işbirliğinin elan da geliştirilmesi dair Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasına kıvançla ilgi çekmişlerdir.

16 - Taraflar, üç ülkenin ulaştırma, geri işlev ve transit alanındaki iri potansiyelini cezaevi uğrunda bulundurarak, eriştirme alanındaki işbirliğinin geliştirilmesine hususi ehemmiyet atfederler.

17 - Taraflar, ticari ve hesaplı ilişkilerin arttırılması ve bölgelerindeki refaha işlev fail hepsi erişim ve yazışma altyapısının geliştirilmesine müteveccih çalışkanlık ve planlara desteklerini tabir etmişlerdir.

18 - Taraflar, eriştirme alanındaki iş birliğini bollatmak ve üç ülkenin transit potansiyelini gitmek amacıyla, bu koridorun arsıulusal önemini pekiştirerek Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye'den güzeşte erişim güzergahı süresince meydana gelen aşırı modlu taşımacılığın öneminin üstünde durmuşlardır.

19 - Taraflar, Büyük İpek Yolu'nu Türkiye, Türkmenistan, ve Azerbaycan'dan güzeşte zamanı güzergahı süresince animasyon amacıyla Lapis-Lazuli Transit, Ticaret ve Ulaşım Rotası ile Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridorunun önemine aksan yapmışlardır.

20 - Taraflar, erişim dalında iş birliğinin elan da geliştirilmesi hususunda ortak Mutabakat Zaptı imzalanmasını kıvançla karşılamışlardır.

21 - Taraflar, Türk, Türkmen ve Azeri halklarının ortak tarih, dil, ekin ve uygarlık mirasına ilgilendiren ekin dalında iş birliğinin geliştirilmesini değerlendirmiş ve 2023-2025 zamanına müteveccih yerine Bilim, Eğitim ve Kültür Alanlarında İş Birliği Hususunda Çerçeve Programın imzalanmasından ve üç ülkenin pedagoji bilimi kurumları arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesinden duydukları memnuniyeti tabir etmişlerdir.

22 - Taraflar, tarım, çevrenin korunması ve ormancılık sahalarında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini vurgulamışlardır.

23 - Taraflar, dü ülkenin gençleri ve sporcuları arasındaki dostluk, beraberlik ve hısımlık bağlarını perçinlemek amacıyla işbirliklerini ilerletmekten duydukları memnuniyeti dile getirmişlerdir.

24 - Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanları, Türkmenistan Cumhurbaşkanı'na gösterdiği misafirperverlik ve ısıdam gelecek düşüncesince şükranlarını tabir etmişlerdir.

25 - Taraflar, derneşik aralıklarla üçgen toplantılar gerçekleştirmenin önemini vurgulamışlar ve ortak ahir toplantının Azerbaycan'da gerçekleştirilmesini kararlaştırmışlardır."