İstanbul
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, İstanbul Kongre Merkezi'nde, "Paylaşım, Vicdan ve İslam: Filistin, Göç ve Afganistan" temasıyla planlı İslam İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkeleri Parlamento Birliği (İSİPAB) 16'ncı Konferansı Birinci Oturumu'na katıldı.
Oturumda mütekellim Şentop, İslam dünyasının parlamenterlerini bir araya getiren İSİPAB'ın çevrim başkanlığını devralmaktan sevinme duyduğunu söyledi.
Şentop, Türkiye'nin çevrim başkanlığı zarfında İslam coğrafyasının ve etraflı insanlığın huzuruna, güvenliğine, refahına hayır olacak ehemmiyetli icraat etme gayreti içerisinde olacaklarını belirtti.
İslam aleminin devir kurnaz bölünmüşlüklerle, savaşlarla, kıtlıkla, yoksullukla uğraşmak yerinde kaldığına aksan önleyen Şentop, "Eminim ki hiçbirimiz bunların yaşanmasını dilek etmiyoruz. Din kardeşlerimizin Filistin'de, Afganistan'da, Suriye'de, Irak'ta, Yemen'de, Libya'da, Rohingya'da ve elan nice yerde dökülen kanlarından ötürü biz dert duyuyoruz." dedi.
Şentop, İslam aleminin 1,5 milyardan bir tomar insanoğlunun enerjisini arkasına alarak beşeriyetin kalbinde asırlarca sürecek bir hareketin tohumlarını yeşertebileceğini aktararak, farklılıkları bir tarafa bırakarak milyonlarca mazlumun elinden tutulabileceğine dikkati çekti.
Müslümanları bir araya getiren değerler ve hususların, ihtilafa faktör olabilecek konulardan büküm defa bir tomar bulunduğunu dile getiren Şentop, bütünlük ve beraberliğin nedenleri karşısında anlaşmazlık nedenlerinin az elan bulunmayan mesafesinde bulunduğunu kaydetti.
Şentop, toplantının başlığını gerçekleştiren "paylaşım, vicdan ve İslam" mevzularına değinerek, Filistin problemininin şümullü ve adaletli sulh zarfında çözümünün, işgalin sona erdirilmesinden, 1967 sınırlarına dayalı, başkenti Doğu Kudüs olan, sulh ve asayiş zarfında canlı serbest ve hâkim Filistin devletinden geçtiğini tabir etti.
Orta Doğu'da barış, hayat ve asayiş ortamının mihman olması düşüncesince bu durumun ön manca bulunduğunu dile getiren Şentop, "İsrail'in karışma altındaki topraklarda gayrikanuni yerleşme ve mecburi boşaltma kabil uygulamalarının, Kudüs'ün statüsünü aşındırmayı hedefleyen girişimlerinin sona erdirilmesine müteveccih çabalarda bütünlük ve el birliği içerisinde akıntı edeceğiz." değerlendirmesini yaptı.
Şentop, evren genelinde 2 milyara benzeyen Müslümanın bütünlük içerisinde olamamasının İsrail'in politikalarını elan korkusuz uygulamasına faktör bulunduğunu anlatarak, üç gökçül dinin lahut mekanlarının bir arada toprak aldığı, evvel kıbleyi barındıran "peygamberler şehri" Kudüs'ün zamanı ve türel statüsünün muhafazasının hemen Müslümanlar düşüncesince değil, etraflı evren düşüncesince fariza bulunduğunu vurguladı.
İSİPAB toplumunun İsrail'in hususiyet dışı uygulamasına sonuç vermesi ve Filistin meselesinin arsıulusal topluluğun gündeminde tutulmasına müteveccih çabaları artırarak sürdürmesi icap ettiğini tamlayan Şentop, Filistin devletinin elan bir tomar iklim kabilinden tanınması düşüncesince elan bir tomar çaba gösterilmesi icap ettiğini kaydetti.
"Afganistan'da sulh ve istikrarın tesisi önceliğimiz olmalı"
İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi devletler kendisine Afgan halkının barış, muvazene ve bolluk içerisinde yaşamasını teminen rastgele bölgede Afganistan'la el birliği içerisinde olunması icap ettiğinin altını çizen Şentop, "Afganistan'da sulh ve istikrarın tesisi önceliğimiz olmalı ve bu mevzuda teşrikimesai içerisinde çalışmalıyız. Uluslararası topluluğun Afganistan'da sağlık, pedagoji bilimi kabil nazik sektörler dahil, esas mevki yapılarının ayakta tutulması yönündeki çabalarını destekliyoruz. Ancak arsıulusal maşer kabilinden sağlanan ilerlemeler daha aşırı kırılgan durumda. Afganistan'da sulh ve muvazene sürdürülebilir temellere kavuşturulana derece semt ülkelerinin ve arsıulusal topluluğun desteğinin bitmeme etmesinin lüzumlu olduğuna inanıyoruz. Ülkede itidalli ve derinlemesine vadede istikrar, etraflı bir dümen kurulabilmesi ve dümen kapasitesine müteallik olacaktır. Bununla baş başa mihman sulh ve muvazene fakat Afganlar ortada sağlanacak ve semt ülkeleriyle arsıulusal topluluğun destekleyeceği bir uzlaşıyla gerçekleştirme edilebilir." niteleyerek konuştu.
Afganistan'da insancasına durumun hakkıyla aşırı korku donör bulunduğunu tamlayan Şentop, ülkenin yüzdelik 80'inin hararetli ve ağır kuraklıkla savaş ettiğini, nüfusun hemen yüzdelik 5'inin aldığı kadar manca bulduğunu, iveğen açlıkla eş karşıya kalanların sayısının 23 milyon ile üstün dereceli seviyeye ulaştığının kestirim edildiğini aktardı.
Şentop, 1 milyon çocuğun açlıktan ve soğuktan ahiret yolculuğu riskiyle eş karşıya olduğuna dikkati çekerek, "Dolayısıyla İslam devletleri kendisine bizlerin Afganistan'a dayanak olma dair en ön sıralarda toprak almamız icap ettiğini tabir buyurmak isterim. Asya'nın kalbinde toprak düzlük bu ciddi ülkede istikrarsızlığın yayılması kimsenin çıkarına izlev etmeyecektir. Terörizm, aşırılıkçı akımlar ve kesintili göçle savaş düşüncesince istikrarın sağlanması rüçhan olmalıdır. Unutulmamalıdır ki Afganistan'da asayiş ve istikrar, diyalekt ve toptan sulh ve bolluk düşüncesince elzem bir unsurdur. Bu doğrultudaki çalışmalarımızı sürdürmeye bitmeme edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
Kuzey Afrika devletleri ile halklar arasındaki eş tarihe dayalı çelimli bağların kuvvetlendirilmesi ve bölgenin muvazeneli duruma gelmesinin rastgele daima öncelikleri ortada bulunduğunu özetleyen Şentop, şunları kaydetti:
"Libya da Afganistan kabil bölgenin istikrarı ve arsıulusal sulh düşüncesince dirimlik ciddiyete eş bir iklim olup, Kuzey Afrika ve Sahra Altı Afrika'nın Akdeniz'e oluşturulan kapısıdır. Bu noktada İSİPAB devletleri kendisine Libya'da gerçekleştirilecek seçimlerin Libya'nın sulh ve istikrarına, bütünlük ve bütünlüğüne yardım sağlaması düşüncesince elimizden geleni yapmalıyız. Bu çerçevede, seçimlere müteallik türel yerin ve kararların beklenen bulunan en etraflı biçimde ele alınmasının ehemmiyetli bir konu bulunduğunu da uyarmak isteriz."
"Son 9 senedir yerinden edilen eş sayısı 82 milyonu geçmiştir"
Mustafa Şentop, toplantının bir başka konusunu oluşum fail barhana olgusunun, arsıulusal topluluğun el birliğiyle ele alması müstelzim rüçhan meselelerin başlangıcında geldiğini tabir etti.
Dünyanın, 2. Dünya Savaşı'ndan buyana yaşanmış bulunan en şişman insanoğlu hareketliliğiyle eş karşıya olduğuna dikkati çekici Şentop, şu biçimde konuştu:
"Son 9 senedir yerinden edilen eş sayısı 82 milyonu geçmiştir. Mevcut durum, toptan kurda bir çöküntü bulunduğunu ve bunu görmezden gelemeyeceğimizi ortaya koyuyor. Gerekli tedbirler zamanlıca alınmadığı takdirde kesintili barhana konusu ve sığınmacı krizi dünyanın gündeminde toprak almaya bitmeme edecektir. Küresel düzeydeki krizlerde, başta Suriye ve Afgan halkı bekâr verilmiş ve arsıulusal maşer kabilinden sığınmacı yükünü üstüne piyasa ülkelerle lazım adaletli ağırlık ve günah paylaşımı yapılmamıştır. Hala Suriye ve Afganistan'da ölüm kalım savaşı veren milyonlarca insanoğlu mevcuttur. Bu halkların eş karşıya kalmış olduğu koyu yaraların ve sınamaların yegâne başına biraz ülkenin çabalarıyla çözülmesi beklenen değildir. Küresel düzeydeki insancasına krize, toptan kurda analizör üretilmesi gerekir. Son 7 senedir dünyada en bir tomar sığınmacıya ev sahipliği önleyen iklim kendisine bugün 5 milyondan bir tomar yabancıyı konuk ediyoruz. Son 10 yılda devletimizde doğan Suriyeli sayısı 700 bini geçmiştir. Suriye krizinin oluşturduğu yükü Türkiye, Ürdün, Lübnan, Irak kabil biraz iklim yegâne başına üstlenmektedir. Ülkelerimizin çabalarıyla esasen insanlığın onuru kurtarılmıştır. Göç dair günah almayan devletlerin adamlık ve vicdan krizi, minimum barhana nedeniyle yaşanmış bulunan insancasına çöküntü derece büyüktür. Esasen arsıulusal toplum, şahısların barhana etmelerini engelleyecek, öz devletlerinde yaşayabilmeleri düşüncesince lazım minimum koşulları sağlayacak yöntem ve uygulamaları yaşama geçirmelidir."
Türkiye ve TBMM olarak, çevrim başkanlıkları zarfında etraflı bu problemlerin ve soruların yanıtını bulmak, problemlerin çözümüne dayanak olmak, kurumları canlandırmak, örgen devletlerin de destekleriyle dişi bir danışma ortamı kurmak düşüncesince çaba edeceklerini özetleyen Şentop, birleştirici olmaya çalışacaklarını, aralarındaki muhabbeti tasarruf buyurmak düşüncesince etraflı güçlerini ortaya koyacaklarını söyledi.
Şentop, İslam ülkelerinin asayiş ve istikrarına, halkların sulh ve refahına yardım gelmek için, icap insancasına gereksinimlerin karşılanması gerekse aralarında anlaşmazlık bulunanların barıştırılması hususlarında İSİPAB kendisine öne çıkmaları, müspet ve kez resim davranış benimsemeleri icap ettiğini laflarına ekledi.
Konuşmaların peşi sıra oturuma reislik fail Şentop, Afrika ve Arap gruplarında mevcut delegasyon başkanları arasından birer başbuğ yardımcısı, başkaca parlamenterler arasından bir raportör seçileceğini aktardı.
Geçilen oylamada, Konferans Başkan Yardımcılığına Afrika grubundan Nijer, Arap grubundan Kuveyt seçilirken, Konferans Raportörlüğüne de İSİPAB Türk Grubu Başkanı Orhan Atalay getirildi.
İcra Komitesi'nin tavsiyesi üzerinde Genel Komite kabilinden hazırlanmakta bulunan ruzname ve emek vermek programı ile İSİPAB Genel Sekreteri'nin çalışkanlık tutanağı da oylama ile ikrar edildi. Heyet, Parlamenterlerarası Kudüs Platformu'nun İSİPAB'a müşahit statüsü başvurusunu da onayladı.
Bu arada, meydana getirilen oylama sonucunda İSİPAB Genel Sekreteri ve Genel Sekreter Yardımcısı'nın fariza süresi 2022 Ağustos ayından itibaren 4 sene elan uzatıldı.
Daha sonra, yasama kurulu başkanları, başkanvekilleri ve delegasyon başkanlarının konuşmalarını yapacakları umumi müzakereye geçildi.
