Sakarya
SAÜ Afet Yönetim Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı da bulunan Utkucu, 6 Şubat'taki depremlerin arkası sıra Rektör Prof. Dr. Hamza Al'ın yardımı ile yapım mühendisliği bölümünden heyetle alana gitti.
Utkucu, İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Sert ile fay hatlarını inceledi.
Fotoğraf: Uğur Subaşı/AA
"4,5 - 5 metreye vasıl arsa değiştirmeler gördük"
Prof. Dr. Utkucu, AA muhabirine, Hatay Kırıkhan'dan başlayarak Adıyaman Çelikhan'a derece fay hattı üstünde ölçümler aldıklarını ve gözlemler yaptıklarını söyledi.
Ulaştıkları neticeye yer veren Utkucu, "Bir yol bu deprem kırığının kısaca yerine 350 kilometre bulunduğunu gördük. Bu ehemmiyetli müşterek gözlem, depremin büyüklüğünün 7,8 - 7,9 bulunduğunu arsa gözlemleriyle doğrulamış oluyoruz. Fay hattı süresince 4,5 - 5 metreye vasıl sol yanal ötelemeler, arsa değiştirmeler gördük. Bunları adisyona kattığımızda depremin 7,8 ila 7,9 yöreleri büyüklüğe eş bulunduğunu kestirim ediyoruz." niteleyerek konuştu.
Utkucu, Kahramanmaraş sismik boşluğunun 1513 yılından bu yana deprem üretmediğini, bu depremde elden Kahramanmaraş sismik boşluğunun kırılmadığını aktararak, 1822 Antakya depremiyle hassas fay ile Erkenek fayının da kırıldığını gördüklerini kaydetti.
Geçmişte üç depremi değişik üreten bu fay segmentlerinin akıbet depremle bire müşterek anda kırıldığını, bundan dolayı hakeza iri müşterek felaketle erinç karşıya kalındığını vurgulayan Utkucu, "Bu depremin Anadolu coğrafyasının en iri depremlerinden bir tanesi bulunduğunu arsa gözlemleriyle de ortaya koymuş olduk. Tarihte bu aralıklarla depremler olmuş, kılıç buna deprem çifti diyoruz." dedi.
"Artçı depremler değişik faylar üstünde baş döndürücü uzakta da meydana gelebilir"
Utkucu, dü depremin arka arkaya meydana gelmesinden baş döndürücü ikinci depremde hassas fayın şaşırtı olduğuna dikkati çekerek, müşterek numara şoku atlatmadan ikinci şokun da gelmesinin çelim yerine ayrımlılık oluşturduğunu anlattı.
Deprem branşında baş döndürücü sayıda artçının bulunduğunu ve bitmeme edeceğini dile getiren Utkucu, şöyleki konuştu:
"20 Şubat'ta Hatay'da meydana mevrut 6,4'lük deprem de sismolojik yerine alışılmış müşterek dümdar deprem. Üstelik kılıç gerilmesini modelledik ve ifade yerine da yayımladık. Artçı depremin meydana geldiği faya müşterek numara deprem kabilinden tevettür yüklenmiş. Dolayısıyla dümdar deprem olmanın kâffesi niteliklerini taşıyor. Artçı müşterek depremdir lakin değişik müşterek fay üstünde meydana gelmiştir. Artçı depremler değişik faylar üstünde baş döndürücü uzakta da meydana gelebilir. Ana şokla gerilmeleri ispatlanabilir, kılıç de ispatladık."
Utkucu, Pazarcık merkezli geçmiş depremin, 1999'da Gölcük ve Düzce'de meydana mevrut dü depremin enerjisinin toplamından üç büküm müşterek tomar bulunduğunu söyledi.
Hatay'daki 6,4'lük depremin, geçmiş depremin yüzdelik 1'i ayrım olmadığını kaydeden Utkucu, "Bu da onun dümdar deprem yerine nitelendirilmesi düşüncesince müşterek kanıt. İkinci bulunan Elbistan depremi 7,7 büyüklüğünde. Diğeriyle ½ si derece müşterek sismik momente sahip. Dolayısıyla ayrı müşterek anne beklenmeyen yerine değerlendirebilir. Bu da müşterek deprem çiftidir." ifadelerini kullandı.
Murat Utkucu, iri depremin arkası sıra çevredeki fayların da etkilendiğin, İç Anadolu Bölgesi'nde Niğde ve Kayseri'de meydana mevrut depremlerin de "tetiklenmiş depremler" yerine nitelendirilebileceğini aktardı.
"Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu fay zonları birbirleriyle etkileşimli"
Depremin etkilerinin onlarca sene bitmeme edeceğine ayraç fail Utkucu, "Doğu Anadolu Fay Zonu ile Kuzey Anadolu Fay Zonunun etkileşimi tabii vardır. Çalışmalarımız da bunu gösteriyor. Bu etkileşimin ne bulunduğu konusunu da çalışıyoruz. Doğu Anadolu Fay Zonu güzeşte yüzyılda kelimesiz müşterek çevrim geçirdi, bu yüzyılda ise kalabalık müşterek çevrim sergiliyor. Geçen yüzyılda Kuzey Anadolu Fay Zonu baş döndürücü aktifti. 7'den iri 8 deprem üretti. Birbirleriyle müşterek alım satım var. Birisi çalışırken gayr bekliyor. " değerlendirmesinde bulundu.
Utkucu, deprem branşında fay hattının ortasından geçmiş bulunduğu nice yerleşme gördüğünden bahsederek, şunları söyledi:
"Fay, Adıyaman Gölbaşı'nın kent merkezini çaprazlamasına kesiyor. Fayın geçmiş bulunduğu yerde sözde silgiyle oradaki binaları silmişsin kabil müşterek çözüm var. Bu da faylar hesabına yerleşme yapmamanın önemini gösteriyor. Fay zonundan uzaklaştıkça yadımlama azalıyor. Fayın üstünden 100 mt. ati gidiyorsun gözle görünür müşterek ayırt var, yadımlama türü ayrım değişiyor. Fayın üstünde birlik müşterek yadımlama varken uzaklaştıkça yıkımın sertliği ve miktarı azalıyor. Nurdağı, Islahiye ve Kırıkhan'da da öyle. Faylar üstünde yerleşimden kaçınalım. Maraş'ın doğusunda Tevekkeli, Öksüzlü, Koyuncular köyleri de yerle müşterek olmuş. Fay üstünde yerleşme yapmamak lazım, en ehemmiyetli gözlemlerimizden bir tanesi de bu."
