Osmanlı ustalarının meydana getirdiği saatler, önce günkü denli düzenli biçimde çalışıyor. Kadranlarından yelkovanlarına, akreplerinden saniyelerine derece rastgele işçiliği birlikte konuşma yapıtı bulunan ustalardan Ahmet Eflâkî Dede'nin yetiştirdiği Mehmed Şükrü'nün 1864 senesinde yapmış bulunduğu saat, kusursuz 157 senedir para tıkır çalışıyor. 5 padişah, 12 cumhurbaşkanı ve 27 başbakanını geride bırakan konuşma eseri, 1,5 asırdır tarihi şaşırmadan düzenli birlikte biçimde işliyor.
Saat ustası Mehmet Şükrü'nün yapmış bulunduğu 7-8 saatten 2 tanesini restore ika imkânı bulan acayip sayaç restoratörü Fatih Yurtdakal, “Bu coğrafyada Osmanlı devrinde maatteessüf aşırı beş on Türk sayaç ustası yetişmiştir. Bu ustaların sayısı birlikte elin parmaklarını geçmemektedir. Bunların en bilineni Eflâkî Dede'dir. Onun yetiştirdiği sayaç ustalarında birlikte tanesi de Mehmed Şükrü'dür. Mehmed Şükrü, en elleme sayaç ustasıdır. Çünkü meydana getirdiği saatler hakkıyla de birlikte birinden değiştirilmiş ve koskoca sistemlere sahiptir. Mehmed Şükrü'nün 7-8 parça bilenen saati vardır. Bunlardan 3 tanesine koleksiyonerler sahipken, ötekiler Dolmabahçe ve Topkapı Sarayı müzelerinde gösterme ediliyor. Şu ân Bursa'daki iş kadını Mehmet Demiralay'ın cep ve masa saatini restore ika fırsatı buldum. Bu saatler bundan böyle bulunmuyor. Bu saatler bundan böyle bizim saatçiliğimiz düşüncesince ehemmiyetli parçalardır. Maalesef dünya dışına gitmiş aşırı saatimiz var” dedi.
Mehmed Şükrü'nün imâl etmiş bulunduğu saatlerde kendine saf özellikler kullandığını özetleyen Fatih Yurtdakal, “Her saati birlikte birinden farklıdır. Her saatinin düzentileme sistemini ayrı ayrı yapmıştır. Her saatin kadranlarını değiştirilmiş yapmıştır. Bilenen ve müzelerde zahirî dört başı mamur saatleri birbirinden aşırı farklıdır. Hakikaten saatçilik dünyası düşüncesince aşırı ehemmiyetli komplikasyonlar kullanmıştır” niteleyerek konuştu.
Bursa'nın saatçilik dair aşırı ak yazılı bulunduğunu tamlayan Fatih Yurtdakal, “Saatçilik ve mikromekanik mektebinin önce el Bursa'da açılması ve Saatçilik Vakfı'nın Bursa'da kurulması denli dobra adımlar atılmıştır. İyi sayaç koleksiyonerlerinin de Bursa'da toplanması denli dobra işler Bursa'da yaşama geçmektedir” ifadelerini kullandı.
Mehmed Şükrü'nün yapmış bulunduğu bu saatin en şişman hususi durumunun eşapman sistemi bulunduğunu anlatım fail Fatih Yurtdakal, “Denizci kronometresi, marinler denli dedent eşapman sistemi kullanmış. Bunu da bizim görebileceğimiz birlikte yere koymuştur. Kadranlarda saatin ne derece aksamayan bulunduğunu görmemiz düşüncesince saniye iğnesi kullanmıştır. Bir kadranda kuyruklu ve yelkovan iğnesi kullanmıştır. Simetrik kadranlarda ise miladî ve hicrî takvimleri kullanmıştır. Bunun yanında en alttaki da haftanın 7 gününü yayınlayan ölçek kullanmıştır. Bunları göstermekle kalmamış, rastgele kadranı öz içinde aşırı dobra birlikte yazar işçiliği ile yaparak, birlikte başeser ortaya çıkarmıştır. Saatlerinde çoğu kez bu tür sütunlar kullanmıştır” dedi.
Abdullah Çibir
