TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel kendince terör örgütü üyeliğiyle alakalı hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan peyda etmek az daha mecmu 1487 dokunulmaz tezkeresi atıf edildi. Bunlardan 75'i muhtelif nedenlerle reddetme edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata gereğince beş altı etapta işliyor.
Hakkında töhmet isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli ortak yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe gereğince işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" madun başlıklı ortak numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, ortak milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması ile alakalı istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu özet ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, atıf edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor veya komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması biçiminde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye alakalı dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını araştırmak az daha herhangi ortak politik partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli ortak Hazırlık Komisyonu oluşum ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla ortak reis bey ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek ortak yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay süresince dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu madun kurul etraflı kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat kanıt dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay süresince Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine denli ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri kabilinden 10 güneş süresince itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi biçiminde ise dışa vurum Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, direkt Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı ikrar ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın çevrim sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma atılı ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise çevrim düzeltilmiş olsa fark mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece alakalı kendince takibat yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte gayr de aleyhte peyda etmek üzere, dü mebus dışa vurum üstünde görüşme yapıyor. Fezlekesi bulunan mebus isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda kişi savunmasını yapabiliyor veya bambaşka ortak mebus arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi yok ise görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonraları Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişikli tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya gereğince bariz oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) ehliyetli oluyor.
Her mebus ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, herhangi ortak mebus ve özet düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir mebus kendince dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya kendince kaldırıldıysa sadece o özet kendince usa vurma yapılabiliyor. Milletvekilinin çevrim sonuna bırakılan dosyası ile alakalı dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonraları milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince bertaraf oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı yoluyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan mebus kendince gereğinin yapılması düşüncesince dosyası alakalı savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının peşi sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de atıf edebiliyor veya tutuklanmadan adına yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve maada toplumsal haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan adına nite hayatını sürdürüyorsa mebus de o halde emek vermek dünyasına bitmeme edebiliyor.
Ancak mebus ile alakalı ukubet kesinleştikten sonraları Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 güneş süresince alakalı mebus yahut ortak maada milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla silme düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, silme istemini 15 güneş süresince değişmez karara bağlıyor.
