İstanbul
Deprem Haftası ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü kabilinden geliştirilen dünkü taşınabilir yürütüm "Rasathane"nin tanıtılması neredeyse Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi'nde matbuat toplantısı düzenlendi.
Burada mütekellim Özener, enstitünün 1999'da hoppadak 30 sayı alışılmış sismik müşahede istasyonu varken bugün 256 deprem eşya istasyonlarının bulunduğunu tabir etti.
Bunun haricinde ayrımlı sensörler ve müşahede istasyonlarıyla kâffesi Türkiye'yi strateji ettiklerini aktaran Prof. Dr. Haluk Özener, şu detayları paylaştı:
"Toplam 476 duyarga var. Bu sensörlerden 261 tanesi Marmara Bölgesi'nde çalışıyor. Buralardan elde edilmiş veriler sayısal adına bu merkeze geliyor ve değerlendiriliyor. Deprem sinyalleri enstitümüze geldikten sonradan kendiliğinden ve el kitabı hal yapılıyor. Anlık adına kılıç tahminî 30 saniye bünyesinde Marmara Bölgesi'nde yaşanmış bulunan depremi çözebiliyoruz. İlk çözümün arkası sıra el kitabı çözümle rötuşlu de edilebiliyor. İnternet sayfasından ve içtimai medyadan yayınladığımız bilgiler ise bizim deprem bilimci arkadaşlarımızın bu depremleri el kitabı adına çözdükten sonradan paylaşılıyor."
Uluslararası antlaşmalarla ayrımlı ülkelerle data alışverişinde bulunduklarını tabir fail Özener, hoppadak Türkiye değil andıran etrafında bulunan depremlerin büyüklüklerini de bu istasyonlardan aldıkları verilerle belirlediklerini kaydetti.
Özener, Kandilli Rasathanesi'nin 1895'ten itibaren depremleri eşya dibine aldığına ayraç ederek, 2021 yılı sonuna denli bu coğrafyada 4'ten iri 11 bin 302 depremin yaşandığını belirtti.
Yılda 4'ün üstünde tahminî 100 depremin meydana geldiğini aktaran Özener, şunları kaydetti:
"3'ün üstündeki depremlere baktığımız devir nüsha elan da artıyor. 73 bin 796 kıta deprem olmuş. Bu coğrafya o denli canlı coğrafya ki nüsha farkı gelişigüzel gündüz 3 ila 3.9 büyüklüğünde bir deprem oluyor. Bu coğrafyada dokuz günde bir 4 ila 4.9 arasında, nüsha farkı elli günde bir 5 ila 5.9 büyüklüğünde, nüsha farkı on yedi ayda bir 6 ila 6.9, yedi yılda bir de 7'nin üstünde bir deprem oluyor. Dolayısıyla bu coğrafyada rastgele bir sürede rastgele bir irilik olması banko şaşırtı değil."
"Süre geçtikçe biriken enerji artıyor"
Ölçek adına 4'ten iri depremlerin iri bir depremin habercisi halinde yorumlar yapıldığını özetleyen Özener, nerede, ne devir deprem olacağını bilemediklerini fakat Türkiye'nin gelişigüzel yerinin deprem tehlikesi altında bulunduğunu vurguladı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, olası depremlere bağlı bir istifham dair şu değerlendirmelerde bulundu:
"Ne denli enerji toplandığını ve birleşen enerji kararında ne büyüklüğünde bir deprem olacağını ilişikli bir öngörümüz olmaktadır lakin zamanını kültür şansımız yok. Marmara'da meydana getirilen ilmî çalışmalarda bir enerji birikiyor. Her bulunan depremden sonradan 'geldi', 'gelecek' demenin manası yok. Zaten bu bir halde bir gündüz gelecek. Bizim ne devir olacağından mavera ne denli anık olduğumuza bakmamız lazım. Bir deprem doğacak lakin kılıç ne denli hazırız? Süre geçtikçe biriken enerji artıyor. Biriken enerji ne demek, olası depremin büyüklüğünün artarak çoğalması demek. Marmara düşüncesince benim de içre arazi aldığım ilmî bir düzentileme 7.2 diyor. Farklı hocalarımızın ayrımlı değerlendirmesi olabilir."
Enstitünün dünkü taşınabilir uygulaması "Rasathane"
Enstitünün oluşturduğu taşınabilir yürütüm dair da açıklamalarda mevcut Prof. Dr. Haluk Özener, dünkü uygulamanın adının "Rasathane" olacağını söyledi.
Kullanıcıların bu yürütüm ile Türkiye'de gerçekleşen depremlere ve ayrımlı kimi bilgilere rahatlıkla ulaşabildiğini aktaran Özener, "Bu uygulamada, başka uygulamalardan ayrımlı adına kâffesi depremleri görebiliyorsunuz. Harita seçeneğiniz olabiliyor. Kullanıcı icra ettiği ayarlamalara mucibince kâffesi depremleri seçebiliyor. Belli büyüklükteki depremleri alabiliyorsunuz yahut bildirimle ikaz mesajı alabiliyorsunuz. Bölgesel adına alanlarda tahminî birçok kıta deprem bulunduğunu görebiliyorsunuz. Yaklaştırarak öz bölgenizdeki deprem sayısına ulaşabilirsiniz. 1900'den bu yana bulunan depremlere erişme şansınız var. 24 saatlik, 7 günce yahut 30 günce verileri alabilirsiniz." niteleyerek konuştu.
Özener, vatandaşların uygulamayı parasız adına indirebileceklerini tabir ederek, art bildirimlere mucibince uygulamanın elan da geliştirileceğini söyledi.
"Ne devir olacağını söyleyebilmemiz cins değildir"
Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ise depremin noktayı ve zamanından geçmiş ona müteveccih yapılacak hazırlığın elan ehemmiyetli bulunduğunu vurguladı.
Olası iri depremle ilişik devre devir meydana getirilen haberlerin doğruyu yansıtmadığını tamlayan Kalafat, şöyleki konuştu:
"4'ün üstündeki gelişigüzel deprem hemen sonra 'büyük deprem geliyor' niteleyerek söylemler var. Bir depremin devrinin önceleri belirlenmesi bugün düşüncesince ilmî adına cins değildir. Marmara düşüncesince konuştuğumuzda bir depremin nerede olacağını ne büyüklükte olabileceğini mahsus bir vebal oranı bünyesinde kestirebiliyoruz lakin ne devir olacağını söyleyebilmemiz cins değildir. Dolayısıyla depremlerin önceleri belirlenmesi ayrımlı bir konu, depremle bağlı kestirim gerçekleştirmek ağız ağıza farklı. Tahmini hepiniz yapabilirsiniz. Bu cins haberlere ilkin aşırı bir tomar öz saygı edilmemesi lazım."
