Gaziantep
Mondros Mütarekesi'nin 7. maddesi esbabımucibe gösterilerek 1918-1919 yıllarında geçmiş İngilizler kabilinden engelleme edilen Gaziantep, elan sonradan Fransızlara bırakıldı.
Kentte iri müşterek tepkiyle karşılanan engelleme dolayısıyla halk, kişi ortada örgütlendi. 5 Kasım 1919 Cuma haset Ermeni tercümanla şehre nazil müşterek Fransız subayının, Akyol Camisi'nde somurtkan Türk bayrağını, Türk polisine güçlükle indirtmesi, kurtuluş ateşini yakıcı müşterek ilke yerine öne çıktı.
Özgürlüğü yoluna birbirine elan müşterek tomar kenetlenmeye başlamış bulunan Gaziantep halkının sabrını taşıran fenomen ise 21 Ocak 1920'de yaşandı. Bugünkü İnönü Caddesi'nde, askeri fırın önünden 10 yaşındaki oğlu Mehmet Kamil ile güzeşte müşterek kadının, başı dumanlı 2 Fransız askeri kabilinden rahatsızlık edilip peçesi ferahlamak istendi. Bu tam annesini dayanaklık etmek olmak düşüncesince taşla saldıran küçük Mehmet Kamil, Fransız askerleri kabilinden süngülenerek martir edildi.
Günümüzde "Şehit Kamil" yerine tanıdık Mehmet Kamil'in martir edilmesi, canlanma meşalesini yaktı. Halkın aşırı sevilmiş bulunduğu müşterek kişi bulunan Şahin Bey'in 28 Mart 1920'de Kilis amacında Fransızlara gönül rahatlığı direnişi esnasında martir edilmesinin ardından, kentin 27 mahallesine birer "semt reisi" atama edildi.
Yapılan hazırlıkların peşi esna 1 Nisan 1920'den 7 Şubat 1921'e denli Fransızlara gönül rahatlığı "Ölürsem şehit, kalırsam gazi olurum" niteleyerek direnç yayınlayan halk, 10 ay 7 gündüz devam eden ve 6317 yurt evladının martir verildiği mücadelede iri fedakarlık gösterdi. Bunun üstüne Türkiye Büyük Millet Meclisi, şehre 8 Şubat 1921'de "Gazi" unvanını verdi. Yüzlerce yıl "Ayıntap" yerine anılan özetle Antep de denilen kentin ismi "Gaziantep" yerine değişti.
Fransızlar Ankara Antlaşması'nın peşi esna 25 Aralık 1921'de şehri boşaltmaya başladı ve dü yıl devam eden işgalden sonradan Gaziantep özgürlüğüne kavuştu. Yokluğa karşın canları ve kanlarıyla askere dayanaklık etmek sağlayarak özgürlüklerine munsap Gaziantepliler, adalet ettikleri "Gazi" unvanının 101 senedir gururunu yaşıyor.
Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi ve Gazikültür AŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Halil İbrahim Yakar, AA muhabirine, Mondros Mütarekesi'nin peşi esna İngilizlerin neymiş kışı etmek düşüncesince geldiği Gaziantep'i engelleme etmeye başladığını söyledi.
İngilizlerin 1 Ocak 1919'da Gaziantep'i engelleme etmeye başladıklarını anlatım fail Yakar, "İlk geldiklerinde zannedildi ki bunlar, muhtemelen müşterek müddet duracak ve sonradan gidecekti. Fakat devir geçtikte anca bulunmadığı anlaşıldı. İngilizlerin asal sıkıntısı Musul, Kerkük'teki petrollerdi, Fransızların sıkıntısı de Çukurova'daki topraklardı. Bunun beraberinde oluşturmayı düşündükleri Ermenistan hayaliydi." dedi.
Yakar, İngilizlerin, gittikten sonradan kenti Fransızlara teyit ettiğine ayraç ederek, siyasal otoriterin bulunmadığı düşüncesince apayrı devletlerin Anadolu memleketlerini parçalayarak apayrı devletlere bıraktığını ve bunun biçimsiz müşterek gidiş bulunduğunu aktardı.
Antep savunmasında ehemmiyetli müşterek mücadelede verildiğini ve Kurtuluş Savaşı'nda ehemmiyetli yere eş olduğuna dikkati çekici Yakar, şunları kaydetti:
"Mustafa Kemal Paşa ve TBMM, Antep'i ortaya koyduğu savunmayı izlem ediyordu. Moral olması düşüncesince de zamanın Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak 2 Şubat 1921'de Meclis'e vermiş bulunduğu teklifle müşterek anayasa getirdi. Antep'e yiğitlik unvanın verilmesi teklifi verdiler ve 6 Şubat 1921'de ise TBMM 147. toplantısında konuşuldu, görüşüldü ve oy birliğiyle Antep'e yiğitlik unvanı 8 Şubat 1921'de duyuru edildi. Bizim 101. yılını algı ettiğimiz yiğitlik unvanın değeri o denli mühim bir şeydir ki, 2 gazimiz vardı ve 15 Temmuz günüyle 3 oldu. İlki TBMM kabilinden Antep'in bütününe maruz gaziliktir. İkinci ise Mustafa Kemal Paşa'ya Sakarya Meydan Muharebesi'nden sonradan TBMM kabilinden verildi. Üçüncü gazimiz ise çıyan 15 Temmuz Darbe Girişimi'nde bombalanmasıyla Gazi Meclis oldu. Biz eş olduğumuz gazi değerlerine o denli aşırı muhtacız ki bizi tığ karşılayıcı değerlerin başlangıcında geliyor."
Emekli askerin gururu
Emekli er 58 yaşındaki Abdullah Yazgan ise Antep savunmasında ezan okumuş bulunduğu minarede müşterek akrabasının martir edildiğini anlattı.
Yazgan, Gazianteplilerin Kurtuluş Savaşı'nda ehemmiyetli uğraş verdiğini vurgulayarak, "6317 martir verilerek, Antep savunması yapıldı. TBMM savunmanın 6. ayında yiğitlik unvanı verdi. Bizim düşüncesince bu unvan değerlidir. Gerçekten de sonuna denli gaziliği adalet fail müşterek atalarımız var. Türkiye'nin kurtulmasını okazyon reşit müşterek savunmadır. Atalarımız bu unvanı kanlarının akıbet damlasına denli savaşarak kazanmıştır. Rabbim ülkemize hakeza müşterek harpler yaşatmasın." niteleyerek konuştu.
