.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan himayelerinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun ev sahipliğinde Belek Turizm Merkezi'ndeki NEST Kongre Merkezi'nde bu sene ikincisi planlı Antalya Diplomasi Forumu (ADF) bitmeme ediyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın benzeri Emine Erdoğan, “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” başlığı altında planlı toplu tartışma kapsamındaki,' Dayanışmayı perçinlemek ve güzel çelim kanalıyla barışı isteklendirme etmek” mevzulu panele katıldı. Burada mütekellim Erdoğan, Antalya'nın M.Ö 13. Yüzyıla uzanan geçmişiyle demokrasinin ve diyaloğum tevellüt yerlerinden bir tanesi bulunduğunu hatırlattı.
"Yumuşak güce vurgu"
Antalya'nın hakeza bir foruma ev sahipliği yaparak, diplomasinin kalbi olma yolundaki kimliğini koruduğunu dile getiren Erdoğan, “Dünya herhangi bir zamankinden daha aceleci değişiyor. Teknoloji manzara gücümüzü zecrî acemi kapılar aralıyor. Hayatı baştan tasarlıyor. Tanımlar değerler ve kavramlar değişiyor. Uluslararası planda şişman sınamalarla dirlik karşıya kalıyoruz. Gözümüzün uğrunda düz yazı edilen acemi dünyaya fut düzmek düşüncesince diplomasinin yaklaşım ve şekillerinin gözden geçirilmesi vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Buradan yola çıkarak panelimizde baştan kurgulanan diplomaside güzel güçlükle üstünde durmayı istek ettik. Kalıcı ve sürdürülebilir sulh idealine revan yolu ayırmak fakat güzel güçlükle unsurları ile belkili olabilir” sanarak konuştu.
"Savaşın gölgesi bir kez daha insanlığın üzerine çöktü"
Bugünkü sulh hakkında istişareleri maatteessüf Ukrayna'daki yunak atışmaların doğurduğu katabolizma ve acıların üzüntüsü ortamında gerçekleştirildiğinin altını çizen Erdoğan, “Evlatlarını çatışmalarda kaybeden annelerin yakarışları dünyanın herhangi bir tarafında yankılanıyor. Ailelerin parçalandığına tanık oluyoruz. Sevdiklerini geride bırakarak vatanını terketmek mecburiyetinde küsurat kişilerin ızdıraplı bakışları maalasef içimizi dağlıyor. Savaşın karanlık gölgesi ne efsus ki bir kez daha insanlığın üzerine çöktü. Tam bu tekaüt günlerde sulh umudunu aktif avlamak ve barışa müteveccih gayretimizi arttırarak el ele hasretmek zorundayız. Böyle bir iklimde güzel güçlükle eder biçilmez değerinin daha da açık bulunduğu noktasında oydaş olduğumuza inanıyorum. Yumuşak çelim sert direnerek değil, adalet ve meşruluk zemininde buluşmaktır. Hayalini kurduğumuz dünyaya başkalarını da eş etmektir. Dolayısıyla güzel güçlükle aslı eş olduklarımızı yükseltmek değil zenginliklerimizi paylaşmaktır” dedi.
"4 milyondan bir tomar kişiye koyun açtık"
O sebeple farklılıkları altını çizmektense eş noktaların güçlendirilmesinin üstünde durulması icap ettiğini dile getiren Erdoğan, “Kültür konuşma ve spor kabilinden birleştirici yerlerin bilincinde olmalı diplomasiyi baştan kurgularken bu potansiyelden maksimum seviyede faydalanmalıyız. Türkiye yerine savaşın felaketlerinden kaçan 4 milyondan bir tomar kişiye koyun açtık. Kültürümüzün hoşgörüsü ve misafirperverliğin onların sığınabilecekleri sakıncasız bir liman oldu. Sınırlarımızın ötesinde Suriye'den, Arakan'a derece nerede bir kıygın var ise yanlarında olduk. Sadece bitişik devletlerde değil Afrika'dan Latin Amerika'ya derece serbest bir coğrafyada herhangi bir probleminin barışçıl çözümü düşüncesince ulama sağladık. Sağladığımız insancasına yardımlarla bol bolamat ve kalkınmanın çabucak kaslı devletlerde değil herhangi bir yerde köken salmasını amaçlıyoruz. Bu temelli barışa revan anne yollardan biridir. Türkiye arı bugünde değil derinliğine tarihinde dünde harp ve gadirlik kıtlık kabilinden kaç felaketten kaçan kişilerin sığınağı evi memleketi oldu” ifadelerini kullandı.
"Ukrayna'da yayınlanan tepke öteki mazlumlar düşüncesince denk gösterilmedi
Bugün hala 2 bilyon insanoğlunun arbede bölgelerinde yaşadığını kaydeden Emine Erdoğan, “84 milyon insan hüküm ve çatışmalar zımnında yurtlarından ediliyor. Din ve örf kabilinden nedenlerle ayrımcılığın tırmandığını görüyoruz. İnsanlar ön hakem pelerine taburlar biçiminde atıf ediliyor. Sevgi, acıma ve sulh idrak operasyonlarına kurban ediliyor. Ukrayna'da hepimizi şişman bir kedere sürükleyen harp karşısında yayınlanan tepke maatteessüf öteki mazlum hukuk düşüncesince denk gösterilmedi. Hangi ırktan ne inançtan olursa olsun bir çocuğun bir kadının savaşın karşısında çekmiş bulunduğu ateş yaşamış bulunduğu bulut bütünü eşittir. Bir menfez yaşlarının diğerine üstünlüğü kabil mi? O nedenden dolayı bugünü bir milat yerine alıp ıpıssız hazırdaki bütün muharebeler karşısında bütünlük olalım. Çatışmaların ne efsus ki küsurat sayılarla sivilleri amaç almış bulunduğu bir dünyada gözlerimizi kapatıp gülgûn rüyalar göreceğimiz uykular uyumamayız” dedi.
"Savaşlar dokunca veriyor"
İnsanlığın cemaziyelevvel ve dakika bulunduğu kabilinden ayrışık imtihanlarla sınanacağına yer veren Erdoğan, “Bu sınavları insanlıktan ehliyetli hamiş alarak devrolmak düşüncesince maneviyat değerlerin kadim kitapların sayfasında sıkışıp kalmasına müsaade vermeliyiz. Kısacası diplomasiyi baştan kurgularken diyaloğun insan sevgisinin âlemşümul değerlerin bilgili bulunduğu acemi bir sahife açmalıyız. Savaşlar çıplak ast yapıya bulunduğu derece kültürel hazinelerimize ve tabiata da şişman bir dokunca veriyor. Savaşlar yüzünden kaç adamlık mirası yeryüzünden silindi. Tarihsel belleğimiz onarılması çelim biçimde dokunca gördü. Geleceğe aktarabilecek kaç yapıtı bundan sonra çabucak ışık karelerinde görebiliyoruz. Bunun yanı sıra savaşların getirmiş bulunduğu kayıplardan bahsederken natür başlığını çoğunlukla ıskalıyoruz. İklim değişikliğiyle adamlık düşüncesince al alarm bırakılmış bir dönemdeyiz. Gelecek doğa ananın kurtarılmasına bu derece bağlıyken, muharebeler ekosistemimizi ve hayat kaynaklarımızı arka dönüşsüz bir halde yıkma ediyor. Savaşlardan geriye kuru topraklar, bulunmayan bulunan ormanlar, kirlenmiş su kaynaklar ve mütenakıs biyo skala kalıyor” ifadelerini kullandı.
"Dünyaya bunu hazırlamaya kimsenin hakkı yok"
Hayvanların da minimum insanoğlu derece yuvasız kaldığını, yerlerinden edildiğinin, yaşamını kaybettiğini veya sakatlandığına yer veren Erdoğan, "Yakın vakitteki harp ve çatışmaların doğa üstündeki tahribatı üstünde düşünmenin üstelik bir uyanışa vesilesi olabilecek. Hatırlarsanız 1990 Körfez Savaşı'nda koylar petrolle tıkanmıştı. 953 km2'lik bir meydan üstünde tütün ve sis oluşmuştu. 1500 km'lik Körfez kıyısında arazi petrolü emmişti. 15 bin km2'lik Mezopotamya sulak sektörü bulunmayan oldu. Denize akıtılan 11 milyon varil Basra Körfezi'ni ölmüş bahir durumuna getirdi. 100 binden bir tomar duvaklı ayaklı ve muhacir kuşun tagaddi alanları dokunca gördü. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 3 salname çıplak harpte binlerce fil ve nesli tükenen gorillerde öldürüldü. 1999 Kosova cenginde 50'den bir tomar uran sitesi bombalandı, 80 bin titrem yer yağı çevreye salındı, bitişik devletlere yağız rahmet yağdı. 1994-95 yıllarında Bosna Hersek'te beğenilen kimi silahlar içmece sularını zehirledi. Tuna Nehri'ne 100 tondan bir tomar amonyum yer yağı ürünleri ve ciddi metalleri karıştı. Maalesef benzeşim örnekler sıralaması önümüzde uzayıp gidiyor. Dünyaya bunu hazırlamaya kimsenin hakkı yok” dedi.
"Bombalar katiyen onama edilemez"
Tüm inançların insanoğlunun tabiatla elbette alım satım kurması gerektiğine değgin kuralları bulunduğunu tamlayan Emine Erdoğan, " İslam dininde tabiatla ilişki, aşırılıktan uzak, endazeli ve istikrarlı iktisap etmek zorundadır. Peygamberimiz bir hadisinde, ‘Ağaçlara sopayla vurulamaz ve onlar kesilemez. Fakat hacet biçiminde havanların yemesi düşüncesince hoppa ve güzel biçimde sallanarak yaprakları silkelenebilir' buyurduğunu biliyoruz. Dinimiz ağaca üstelik vurmayı yasaklarken yeryüzüne nazil bombalar katiyen onama edilemez. Kuran'da bir ayette, ‘Göğü Allah yükseltti ve mizanı o koydu, zinhar dengeyi bozmayınız' der. Bunun kabilinden kaç ayet ve hadisi şenlikli insanoğlunun doğaya bulunan ilişkisini kurallara bağlar, endazeli ve merhametli olmayı emreder. Her dinde herhangi bir doktrin iyiliği, güzelliği emreder” açıklamasını yaptı.
"Çatışma çözümü ve arabuluculuk"
Kadın ve evlatların savaşlardan orantısız bir halde etkilendiği ve BM Güvenlik Konseyi'nin 1325 mahdut kararının kabulünün üstünden 22 sene geçtiğini dile getiren Emine Erdoğan, “Bu değişmeyen hanımefendilerin sulh ve arabuluculuk süreçlerine müdahale edilmesinin önemini ortaya koyuyor. Nitekim tetkikat 1992-2009 yılları ortada müzakerecilerin arı yüzdelik 13'nün, arabulucuların yüzdelik 6'sının bayanlardan oluştuğunu gösteriyor. Halbuki hanımefendilerin arabuluculuk süreçlerinde ayrımlı gruplarda çalışmaya ve işbirliğine daha alışkın bulunduğu biliniyor. Kadınlar sulh süreçlerinde içtimai meselelere daha bir tomar odaklanarak muvaffakiyet şansını artıyor. O sebeple arbede çözümü ve arabuluculuk süreçlerinin daha ayrıntılı olması hususunda dikkatinizi tefriş etmek istiyorum. Kadınların ve gençlerin seslerinin feyyaz çıkması baş döndürücü önemli. Türkiye yerine bu mevzuya şişman atfediyoruz. Antalya'da planlı 8. İstanbul Arabuluculuk Konferansının bir paneli ağız ağıza hanımlar ve gençlerin arabuluculuk süreçlerindeki önemini anlatmayla çalışmıştı. İster dar gerek münteşir kurda olsun hanımefendilerin bütün değişmeyen mekanizmalarındaki varlığının artırılmasının dirimsel önemine içten inanıyorum. Kadın sağduyusu ve etüt kabiliyetinin hastalıkların çözümüne ivme kazandıracağını biliyorum” dedi.
İsa Akar - Ahmet Serdar Eser
