Ankara
Türkiye'de mart ayının evvel haftası, deprem bilincinin oluşturulması ve mümkün felaketlere gönül rahatlığı tedarikli olunması bunun şeklinde türlü etkinliklerle "Deprem Haftası" adına anılıyor.
Tektonik, volkanik ve çökme adına üçe ayrılan depremler, toprak kabuğunda gücenmiş ismi sunulan kırıklarda meydana mevrut hareketler sayesinde oluşuyor.
Dünyada akıbet yüzyılda yaşanmış bulunan tahripkâr depremlerde yüz binlerce insan yaşamını yitirdi yahut evsiz kaldı.
ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezinde toprak düzlük bilgilere göre, evren tarihinin en hararetli 10 depremi Güney Amerika ve Asya-Pasifik devletlerinde yaşandı.
Dünyanın en hararetli depremi 9,5 büyüklüğünde
Dünya tarihindeki en hararetli deprem, Şili'de 22 Mayıs 1960'ta meydana geldi.
Yaklaşık 1000 kilometrelik müşterek bölgede mahsus 9,5 büyüklüğündeki deprem kararında 1655 insan yaşamını kaybetti, 3 bin insan yaralandı, 2 milyon insan evsiz kaldı.
Ülkede 550 milyon dolarlık hasara hastalık bulunan deprem kararı oluşan tsunami, 10 bin kilometrelik bölgeye yayılarak Hawaii, Japonya ve Filipinler'e denli ulaştı. Dev dalgalar kararı Hawaii'de 61, Japonya'da 138, Filipinler'de de 32 insan yaşamını yitirdi.
En hararetli ikinci deprem adına kayıtlara güzeşte Alaska depremi 28 Mart 1964'te meydana geldi.
Üç çağ devam eden 9,2 büyüklüğündeki deprem, tsunamiyi tetikledi. Sarsıntı ve arkası esna oluşan dev dalgalar, 128 bireyin yaşamını kaybetmesine etken olurken kestirmece 310 milyon dolarlık hasar oluşturdu.
Bu şiddetteki müşterek depremde yaşanmış bulunan beş on dirilik kaybı tansık adına değerlendirildi.
Endonezya'daki deprem 14 ülkeyi etkiledi
Bugüne denli en levent boylu devam eden deprem Sumatra'da 26 Aralık 2004'te meydana geldi. 9,1 büyüklüğündeki deprem, kestirmece 10 çağ sürdü.
Sarsıntı kararında oluşan metrelerce yükseklikteki dev dalgalar, Endonezya'nın birlikte Asya'nın kuzeyi ve Afrika'nın doğusunda 14 ülkeyi etkiledi.
En baş döndürücü ölüme minval açan katıksız afetlerden birisi adına bildirme edilen depremde kestirmece 230 bin bireyin yaşamını kaybetti. Deprem ve tsunami zımnında 1 milyon 700 bin insan evsiz kaldı.
Japonya'nın Tohoku branşında 11 Mart 2011'de meydana mevrut deprem, ülkede bugüne kadarki en hararetli deprem adına kayıtlara geçti.
9 büyüklüğündeki deprem ana deniz tabanında 1 kilometrelik gücenmiş oluşturdu, bunun kararında ülkenin kuzeydoğu kıyılarında tsunami yaşandı.
Deprem ve daha sonra yaşanmış bulunan tsunaminin hastalık yer aldığı 19 bin dirilik kaybının birlikte Fukuşima çekirdeksel santralinde kaçak meydana geldi.
1 milyon dolar hasar oluştu
Rusya'nın kuzeydoğusundaki Kamçatka'da 4 Kasım 1952'de meydana mevrut 9 büyüklüğündeki deprem, Hawaii kıyılarında erdemli dalgaların oluşmasına hastalık oldu.
Can kaybının yaşanmadığı karabulut kararı 1 milyon dolarlık hasar oluştu.
Şili'de 27 Şubat 2010'da meydana mevrut 8,8 büyüklüğündeki depremde 500'den müşterek tomar insan yaşamını kaybetti, binlerce insan yaralandı.
Şili'nin birlikte Peru, Ekvador, Kolombiya, Kosta Rika ve Panama kabil Latin Amerika devletleri deprem sonrası oluşan tsunamiden etkilendi.
30 bilyon dolarlık hasara hastalık bulunan deprem 1,8 milyon kişiyi kıygın ederken, 500 binden müşterek tomar ev tamirat edilemeyecek halde hasar gördü.
Ekvador ve Kolombiya kıyıları civarlarında 31 Ocak 1906'da meydana mevrut 8,8 büyüklüğündeki depremde, kestirmece 1000 insan yaşamını yitirdi.
Depremin arkası esna oluşan tsunami, okyanusu geçerek Japonya'ya denli ulaştı.
Alaska'nın Rat Adaları açıklarında 4 Şubat 1965'te tanıdık 8,7 büyüklüğündeki deprem, 10 m. yüksekliğinde tsunamiye hastalık oldu.
Küçük çapta hasara minval açan depremde dirilik kaybı yaşanmadı.
Endonezya 3 ay arayla dü tahripkâr deprem yaşadı
Endonezya'nın kuzeybatısında mevcut Sumatra Adası'nda Aralık 2004'te gerçekleşen 9,1 büyüklüğündeki tahripkâr depremin yaraları sarılırken, semt kestirmece 3 ay sonraları müşterek el henüz sarsıldı.
Sumatra'da 28 Mart 2005'te içtima 30 kilometre altında 8,6 büyüklüğünde deprem kaydedildi.
Afette 1400'den müşterek tomar insan yaşamını kaybederken depremin tetiklediği tsunami zımnında yüzlerce insan yaralandı.
Tibet'te 15 Ağustos 1950'de yaşanmış bulunan 8,6 büyüklüğündeki depremde minimum 1500 insan öldü. Çin ve Hindistan'da nice şehri de etkileyen deprem, heyelanlara minval açtı. Bunun kararında yüzlerce çatı dokunca gördü.
Dünyadaki depremlerin yüzdelik 90'ı "Pasifik Ateş Çemberi"nde meydana geliyor
"Ateş çemberi" adına bilinen Pasifik Deprem Kuşağı, hayattaki topu topu depremlerin yüzdelik 90'ına, iri depremlerin ise kestirmece yüzdelik 80'ine şahitlik ediyor.
Büyük Okyanus Havzası'nı çevreleyen deprem kuşağı, "Pasifik Ateş Çemberi" adına biliniyor.
Aktif volkanların yüzdelik 75'inin bulunmuş yer aldığı bu kuşak, Büyük Okyanus'un Asya ve Amerika kıtalarına bitişik bulunan tabela sınırlarını kapsıyor.
Yaklaşık 40 bin kilometre uzunluğundaki kuşak, Şili'den kuzeye akıllıca Güney Amerika kıyıları, Orta Amerika, Meksika, ABD’nin gün batısı kıyıları ve Alaska’nın güneyinden Aleut Adaları, Japonya, Filipinler, Yeni Gine, Güney Pasifik Adaları ve Yeni Zelanda'ya denli uzanıyor.
Alp-Himalaya Deprem Kuşağı adıyla bildik ikinci iri deprem kuşağı, Endonezya'dan başlayarak Himalayalar ve Akdeniz üstünden Atlas Okyanusu'na denli ilerliyor.
Türkiye'nin iri müşterek kısmı de bu deprem kuşağında toprak alıyor.
Kuzey Amerika
Kuzey Amerika'da beş altı iri deprem bölgesi bulunuyor.
Alaska'nın ölçülü sahilinde, kuzeyden Anchorage ve Fairbanks'e uzanan bölgenin birlikte Pasifik levhası ile Kuzey Amerika levhasının birbirine sürttüğü, Britanya Kolumbiyası’ndan Baja Meksika'ya periferi şeridi süresince uzanan bölgede deprem faaliyetleri görülüyor.
Meksika'daki canlı deprem bölgesi Puerto Vallarta kenti tanıdığından Guatemala sınırındaki Pasifik kıyılarına denli uzanıyor.
Orta Amerika'nın gün batısı sahillerinin çoğu, Kokos ve Karayip levhaları sınırı, sismik anlamda canlı vaziyette bulunuyor.
Kıtadaki öbür müşterek çalışkanlık alanını ise Jamaika'dan Güneydoğu Küba'ya ve Haiti ile Dominik Cumhuriyeti ortada müşterek keman (Karayip Levhası) oluşturuyor.
Güney Amerika ve Asya
Güney Amerika'daki en canlı deprem yerleri kıtanın Pasifik sınırı süresince uzanıyor.
Diğer müşterek deprem bölgesi de Kolombiya ve Venezuela'nın Karayip kıyılarından geçiyor.
Asya'daki depremler koyu adına Endonezya takımadalarının etrafını kuşatan Avustralya levhası ve üç kıtasal levhanın ortada uzanan Japonya'da görülüyor.
Dünyanın iri deprem bölgelerinden müşterek ötekisi bulunan Orta Asya’da gücenmiş hareketliliği, Karadeniz'in maşrık kıyılarından güneye akıllıca İran ve Pakistan'a, Hazar Denizi'nin lodosluk kıyıları süresince uzanan müşterek bölgede gerçekleşiyor.
Avrupa ve Afrika
Kuzey Avrupa, İzlanda'nın canlı volkanik çalışkanlık bölgesi hariç, iri deprem bölgelerinden uzakta bulunuyor.
Türkiye ve Akdeniz kıyılarına doğru, güneydoğuya uzanan kuşakta (Alp-Himalaya kuşağı) deprem riski artıyor.
Yaşlı müşterek yığın yer aldığı düşüncesince öbür kıtalara nazaran baş döndürücü henüz az deprem sahasına erbap Afrika'da deprem faaliyetleri, Sahra'da, kıtanın ölçülü kesiminde kaydediliyor.
Doğu Akdeniz kıyıları, ilkin Arap levhasının Avrasya ve Afrika levhaları ile uç oluşturduğu Lübnan, en canlı yerler adına öne çıkıyor.
Afrika Boynuzu (Aden Körfezi çevresi) yakınındaki semt de kıtadaki müşterek ayrıksı canlı piyasası oluşturuyor.
Avustralya, Yeni Zelanda ve Antarktika
Avustralya kıtasında umumi adına deprem riski bağan yahut ölçülü derecedeyken, ıvır zıvır ada komşusu Yeni Zelanda hayattaki canlı deprem bölgelerinden birisi üzerinde toprak alıyor.
Diğer altı ana esmer ile karşılaştırıldığında, Antarktika sismik hareketin minimum yer aldığı ana esmer konumunda bulunuyor. Bunun nedeni, kıtadaki esmer kütlelerinin baş döndürücü azının, ana esmer levhaları ile uç oluşturması yahut yakınında toprak alması adına görülüyor.
Güney Amerika'daki Antarktik (Güney Kutbu) levhasının Skotya levhasıyla karşılaşmış yer aldığı Tierra del Fuego civarındaki bölge, bu durumun biricik istisnası yerinde bulunuyor.
