Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in daveti hakkında Soçi'ye meydana getirdiği ziyarete bağlı devir önünde gazetecilere izah karşılayıcı Cumhurbaşkanı Erdoğan, sonsuz telefon görüşmeleri gerçekleştirdiği Putin'le levent birlik aradan sonradan beniz yüze meydana getirilen düet toplantıda Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkileri ve lehçe mevzuları içten halde ele kabul etme olanağı bulunduğunu söyledi. Hem düet ilişkilere dünkü ve çelimli birlik ivme vermek tıpkı sürede alanda yaşanmış bulunan gelişimleri ele kabul etmek düşüncesince üç saati birlik hayli birlik görüşme yaptıklarının altını çizen Erdoğan, “Bu çerçevede bu yılın ilkin 8 ayında güzeşte yılın ayrımsız zamanına nazaran yüzdelik 50'ye benzeyen artışla 21 bilyon doları aşan tecim hacmimizi, eş maksadımız bulunan 100 bilyon dolar seviyesine yansıtmak düşüncesince atılacak adımlara odaklandık” sanarak konuştu.
Stratejik birlik teşrikimesai sektörü bulunan erke branşında da bulunan iş birliğini ilerletme hususunda uygun kaldıklarını anlatım fail Erdoğan, “TürkAkım ve Akkuyu Nükleer Enerji Santrali planlarına bağlı vaziyeti değerlendirdik. Malum, çelimsiz birlik müddet ilkin Akkuyu Nükleer Enerji Santrali'ni görüşme etmiştik. Burada 10 bin dinç Türk mühendis çalışıyor. Bunun indinde 3 bin dinç Rus mühendis çalışıyor. Bu sayıyı hâlâ da artıracaklar. Nasip olursa 2023'ün Mayıs ayında birlik numara üniteyi hatim sözünü kendilerinden aldık. Ondan sonradan iki, üç, dört numaralı üniteler var. Tabi bizim üç çekirdeksel santralci etme maksadımız var. Sayın Putin'le ‘Bu dü çekirdeksel santrali de sizinle beraberce yapabilir miyiz?' sanarak de görüştük. O devir Türkiye üç kıta çekirdeksel erke santraline eş olacak. ‘Bu mevzuyla ilgilendiren çalışalım' dediler” şeklinde konuştu.
Turizm, ekincilik ve öbür bölgelerde iş birliğini geliştirmenin önemini de vurguladıklarını kaydeden Erdoğan, turizmde Rusya'nın Türkiye'ye aşırı gerçek dayanaklık etmek verdiğini söyleyerek, “Turizmde yaşadığımız sıkıntıları Rusya'dan mevrut turistlerle gerçek anlamda aşmış bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Görüşmenin mihrak noktasını lehçe konuların teşekkül ettiğini tamlayan Erdoğan, “Suriye, Karabağ, Libya ve Afganistan'daki gelişimleri içten değerlendirme imkanımız oldu. Aynı halde Azerbaycan konusunu değerlendirdik. Atılabilecek eş adımlar hususunda içtenlikli ve doğurgan görüş alışverişinde bulunduk. Özellikle Afganistan'daki gelişmeler de ele aldığımız birlik öbür aktüel bahis başlığı oldu. Özellikle İdlib bilhassa edinmek neredeyse Suriye ile ilgilendiren mevzuları da içten halde ele aldık. Uzun senelerdir devam eden Suriye krizi ülkelerimiz bilhassa edinmek neredeyse topu topu alana gerçek maliyetler getirdi. İnsani dramlar indinde sürecin kazançlı yükü çoğumuz düşüncesince katlanılmaz boyutlara ulaştı. Kaldı ki Türkiye namına şu an bakımından 4,5 milyona benzeyen mülteciye ev sahipliği yapıyoruz. Ayrıntıların ötesine geçip bu meseleye kalıcı, sonuncu ve sürdürülebilir birlik hal bulma vaktinin geldiğini konuştuk. Bu mevzuda beraberce atacağımız adımların gerekliliği üstünde durduk. Sayın Putin'le görüşmemizde, bu yöndeki gelişigüzel muhtelif realist ve adaletli adıma açıkça olduğumuzu bilhassa belirttik” açıklamasında bulundu.
Erdoğan, “Birçok aktörün sahada bulunduğu ve çetrefilli yönleri bulunan lehçe mevzularda devir zamane bazısı düşün ayrılıkları da olmuyor değil. Ama bu düet görüşmemizde elden sadece halis muhlis mevzularda birlik ilişkinin bulunduğunu gördük. Bu naşir işin müjdeli yönüdür. Toplantımızı bu halde tamamlarken, Sayın Putin'den çelimsiz sürede birlik iadeiziyaret istedim. Kendisi de müspet yaklaştı. Bir de ‘Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı'nı bu sene bitmeden Türkiye'de yapalım' dedim. Ona da müspet edim verdi” dedi.
“Aynı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz”
“Bu görüşmenizde bilhassa Suriye ve İdlib'in ön planda bulunduğunu görüyoruz. Bu mevzuda Putin'den Rusya'nın 2018 Soçi Mutabakatı'nın gereği bulunan taahhütlerini namına getirmesi noktasında talebiniz he mu? Buna nite edim verdiler? Zira İdlib merkezli birlik sığınmacı krizini Türkiye sizin nezdinizde gelişigüzel fırsatta dile getiriyor. Bu mevzuda birlik güvence verdiler mi? Bir de M-4 karayoluyla ilgilendiren boyut gündeme geldi mi?” şeklindeki soruya edim verici Erdoğan, “Türkiye namına Suriye'de Rusya'yla beraberce kararlaştırdığımız gelişigüzel hususa bağlılığımızı sürdürüyoruz. Buralardan rastgele birlik art aşama çarpmak bahis konusu değil. Bütün mutabakatlara uymaya ve asayiş koridorundaki köklü unsurların temizlenmesine de Türkiye namına tığ bitmeme ettik. Bundan da ödünleme yok. Ama naşir ayrımsız yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz. İdlib'de güvenliğini sağladığımız bölgelerde devir zamane bazısı teessürat yaşanmıyor değil. Ama bu sıkıntıları bitmek düşüncesince ilgilendiren birimlerimiz muhataplarıyla mülaki kızarmak vasıtasıyla bunu da çözmenin gayreti ortamında oluyorlar. Bu mevzuda da beraberce cereyan etmenin önemine aksan yapıyoruz. Bundan ahir süreçte de bilhassa liderler düzeyinde telefon diplomasiyle, bunun indinde dışişleri ve defans bakanlarımızın, duyu örgütlerimizin birlikte çalışmalarıyla bunları çözmenin gayreti bünyesinde olalım dedik ve bu mevzuda da mutabakatımızı ortaya koyduk. Tabi alanda ateşkesin dosdoğru birlik halde devamı, bilhassa Türkiye'den art dönüşleri çabucak artıracaktır. 400 bini İdlib sahasına edinmek neredeyse 1 milyondan birlik tomar ad evlerine, topraklarına devir yaptı. Bu müspet birlik gelişme. Bu rakamı bırakmak ve vatanımızda konuk ettiğimiz Suriyelilerin güven içinde topraklarına dönüşü düşüncesince mukteza emekleri gece gündüz sürdürüyoruz. Benim bilhassa üstünde durduğum birlik öbür bahis da PKK/YPG'nin Moskova'da olmasıydı. Bunu kendilerine hatırlattım. Aynı halde bu teşekkül ABD'de de Beyaz Saray'da ağırlandı. Burada da bunlara ilgi, maatteessüf ati derecede. Malum Amerikalı McGurk denilen birlik eş var. Bu eş yıldırı örgütlerinin adeta gönderme ve idaresini yapıyor. ‘Terörle savaşım mevzusuyla ilgilendiren dayanışmamızı hâlâ da artırmamız gerekir' dedik” dedi.
“Türkiye'nin feza çalışmalarını konuştuk”
Erdoğan, bu toplantıda bölgedeki bulunan vaziyeti değerlendirmekle beraberce gündemi ağırlıklı namına Türkiye-Rusya ilişkilerini hâlâ da geliştirecek hususlar, defans sanayiinden siyasal ve askeri mevzulara denli atılabilecek eş adımlar ve bu arada yapılabilecek yatırımların oluşturduğunu kaydederek, “Bu mevzularda Sayın Putin aşırı açıkça ve belirgin yapabileceğimiz yatırımları gündeme getirdi. mesela Akkuyu'nun yanı esna ikinci ve üçüncü çekirdeksel erke santralleri konusunu, defans sanayiine müteveccih atılabilecek adımları görüştük. Tüm bunlarla bu arada örneğin Türkiye'nin feza çalışmalarını konuştuk. Sayın Putin, uzayla ilgilendiren Türkiye ile bu arada çalışmaya var. Uzayla ilgilendiren atılabilecek adımlarla ilgilendiren de heyetlerimizi, ekiplerimizi çalıştıracağız. Yapılacak çalışmayla da bunun zamanlamasını, biçim haritası belirleyeceğiz. Ona layıkıyla de inşallah ilerleyeceğiz. Yani feza çalışmalarında da aşırı hâlâ ati boyutta birlik öneri var. Bir kıta karada, yegâne denizde ortam peyda etmek suretiyle, buradan uzaya füze fırlatma çalışmalarını bu arada yapabileceğimizin teklifini hıfzıssıhha olsun yaptılar. Bu mevzuda da ilgilendiren arkadaşlarımızı görevlendirerek çalışacağız” sanarak konuştu.
“S-400'de art aşama çarpmak bahis konusu değil”
Erdoğan, “Savunma sanayii ile ilgilendiren adımlar da gündeme geldi dediniz. S-400'ün devamının alınmasına bağlı birlik proses şekillendi mi görüşmenizde? Diğer madde da F-35 programından Türkiye'nin çıkarılması ondan sonra Rusya ile dünkü evlat harp uçakları dair birlik düzentileme yürütülmesi, bilhassa SU uçaklarıyla ilgili birlik düzentileme yapılması konusu gündeme geldi mi?” sorusuna ise şu cevabı verdi:
“Bir kere S-400 dair bizim sürecimiz bitmeme ediyor. Geri aşama çarpmak kabil birlik bilinçlilik bahis konusu değil. Bu yarayışlı görüşmemizde naşir ki bunları da içten konuştuk ve bunları hâlâ ati boyutlara nite taşıyacağımızı görüştük. Hatta tayyare motorları imalinde ne kabil adımlar atacağız, harp uçaklarıyla ilgilendiren ne kabil adımlar atacağız; bunları da gine içten görüşme imkanımız oldu. Allah kader ederse tayyare motorları dair da ayrımsız adımı atacağız. Bir öbür konu, sefine inşasında da gine bu arada nice aşama atabiliriz. Denizaltılara varıncaya kadar, burada da gine Rusya ile birlikte adımlarımız inşallah olacaktır. Çalışacağız. Durmak namevcut yola devam.”
“Almanya ile meydana getirilen Reis serisi denizaltılara Ruslarla mı bitmeme edilecek?” şeklindeki soruya “Almanya işi az buçuk gevşekten alıyor. Almanya eğer bu aha bizlere verdiği lafı namına getirmezse yapacağımız iş metodları bulmaktır. Alternatifler tükenmez” ifadeleri ile edim verici Erdoğan, “Bu toplantıda Karabağ ile ilgilendiren Zengezur Koridoru gündeme geldi mi?” şeklindeki soruya ise şu cevabı verdi:
“Zengezur Koridoru halis muhlis semt düşüncesince ehemmiyetli birlik olanak olacak. Burada yaşama geçecek kişmiri ve çıpa yolu çizgileri topu topu semt devletleri düşüncesince ticari ve kazançlı fırsatlar getirecek. Azerbaycan bu aralık düşüncesince enli dirayetli icraat yürütüyor. Tabi Ermenistan tarafının da yükümlülüklerini namına getirmesi gerekiyor.”
“Demek ki hayra bellik bazısı adımlar atılıyor”
Erdoğan, “Amerika dönüşü ‘Biden ile davranış katı hayra bellik değil' demiştiniz. ABD ile sorunlarımız malum; terörü desteklemeleri, S-400 mevzusundaki tutumları, FETÖ dair aşama atmamaları. Gidişat hayra bellik değilse, ABD ile ilişkilerde bilmediğimiz birlik bilinçlilik varmı olmadan mesail mı derinleşti?” şeklindeki soruya, “Bunları söyledik, edim geldi zaten. Nasip olursa Roma'da görüşeceğiz. Oradan da inşallah Glasgow'a gideceğiz. Glasgow'da da şişman ihtimalle görüşeceğiz. Demek ki hayra bellik bazısı adımlar atılıyor” sanarak edim verdi.
Erdoğan, Türkiye'nin Afganistan'daki stratejisinin sorulması üzerine, “Malum tığ bundan sonradan Afganistan'dan topu topu askerlerimizi çektik. Asker varlığı namına Afganistan'da yokuz. Fakat Taliban'ın bizle mevzun birlik düzentileme içine girmesi şeklinde bizim Taliban'la görüşmemek kabil birlik ön yargımız da yoktur. Çünkü Afganistan halkı bizim beniz yıllara müstenit geçmişimiz bulunan birlik halktır. Yönetimle de uzlaşma olması şeklinde tığ gelişigüzel muhtelif görüşmeyi yapabiliriz. Buna da kapımız açıktır” dedi.
Erdoğan, Türkiye'nin Kabil Havalimanı'nın güvenliğini mizan ve burayı pres düşüncesinden vazgeçip geçmediği dair ise, “Şu an bakımından yokuz fakat giderek olabilir” şeklinde konuştu.
“Er yahut geç ABD buradan çıkmalı”
“Amerika, Afganistan'dan çekildi. Siz güzeşte devir aşırı açıkça ve belirgin birlik halde “Amerika Suriye'den de çekilsin” dediniz. Orta fasıl perspektifiyle baktığınız devir Washington'un nite birlik aşama atmasını bekliyorsunuz?” şeklindeki istifham hakkında Erdoğan şunları kaydetti:
“Az ilkin birlik addan bahsettim; McGurk, bu esasen teröre dayanaklık etmek verici birlik isimdir. Bu eş PKK/YPG/PYD'nin adeta yönetmeni durumundadır. Tabi benim bu ifadem birilerini gerçek anlamda huzursuz edecektir. Bunu da biliyoruz. Ama yıldırı örgütleri ile el ele, saf kolalama oralarda dolaşan erkektir bu. Benim teröristlerle savaşım verdiğim birlik alanda bunun onlarla saf kolalama dolaşması beni gerçek anlamda huzursuz etmektedir. Şu anda da onun bu yıldırı örgütleriyle iç içe olması, bu arada olması, konumunu doğrusu anlatım etmektedir. Er yahut geç ABD buradan çıkmalı ve bura Suriye halkına bırakılmalı.“
“Amerika ile ilgilendiren aşırı belirgin ifadeler ortaya koydunuz. ABD Başkanı Biden ile G-20 Zirvesi'nde birlik araya geleceğiniz bilgisi var. G-20 Zirvesindeki görüşmeyi Amerika-Rusya dengesinde siz nereye konumlandırıyorsunuz?” şeklindeki soruya Erdoğan, “Orada Sayın Biden'la yapacağımız görüşmenin boyutları nereye ulaşır göreceğiz. Mesela, Brüksel'de birlik görüşmemiz oldu. Şimdi ise Roma'da birlik görüşme yapacağız. Belki bunları da konuşacağız. Suriye ile ilgilendiren ABD'nin yaklaşımı ne olacak? Bunları intak fırsatımız olacak. Aramızdaki askeri siyasi, ekonomik, ticari topu topu ilişkileri ele alacağız. Mesela F-35 problemi ne olacak? 1 bilyon 400 milyon dolar ifa yapmışız. Bu ne olacak? Bunların akıbetini görmemiz lazım. Biz elimizde ferah dünyalık var da bunları etrafa yayan birlik yurt değiliz. Bu paraları da hazırlop hoppa kazanmadık, kazanmıyoruz. Ya uçaklarımızı verecekler yada parayı verecekler” ifadeleriyle edim verdi.
“Anayasa ile ilgilendiren çalışmamız finiş noktasına geldi”
Yeni kanun ve seçme yasasına bağlı çalışmaların ne etapta bulunduğunun sorulması hakkında Erdoğan, “Bizim kanun ile ilgilendiren çalışmamız finiş noktasına geldi. Bu arada yaşadığımız afetler nedeniyle birlik kesintiye uğradı. Tekrar birlik araya gelip, çalışmamızı çabucak bitireceğiz. Siyasi Partiler Kanunu ile ilgilendiren çalışmada da Genel Başkan Yardımcım Hayati Bey, MHP'deki muhatabıyla icra ettikleri emek harcamayı belli birlik noktaya getirdiler. Son vaziyeti bana bildirecekler. Ondan sonradan da hayırlısıyla buradaki kararımızı da vermiş olacağız. Devlet Bey ile de birlik araya gelip üstünden mürur imkanımız olabilir. Zaten bilhassa baraj ve benzerleri kabil mevzular medyaya da yansıdı” dedi.
Muhalefetin mebus demokrasiye devir mevzusundaki tavrının hatırlatılması ve devir zamane AK Parti ortamında de buna çevrilmiş bazısı fikirlerin konuşulduğunun kanıt edildiğinin söylenmesi hakkında Erdoğan, “Asla hakeza birlik bilinçlilik bahis konusu değil. Başkanlık sistemini getiren birlik erk kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? Böyle birlik bilinçlilik katiyen olamaz. Biz reislik sistemini getirdik ve bu dünkü sistemden de memnunuz. Başkanlık sistemiyle inşallah yolumuza bitmeme edeceğiz. Başkanlık sistemiyle aldığımız ara de ortadadır. Bizi senelerce geride bırakmış bulunan emektar vesayetçi sistemi esasen denemenin manası yok. Eski cümle demek, yamalı bohça demektir. Eski cümle demek, sonsuz eş gözetim hükümetlerinin olması demektir. Eski cümle demek, banko dosdoğru birlik dalavere biçiminin olmayışı demektir. Olay bu denli basittir” sanarak konuştu.
“Tarladan manava ve markete denli bu süreci aşırı hâlâ gerçek birlik halde denetleyeceğiz”
Erdoğan, akıbet namına sorulan “Fahiş paha sorununda sadece zincir marketler mi mesul olmadan bunda istihsal maliyetlerinin artmasını da tesiri var mı?” sorusuna ise şu ifadelerle edim verdi:
“Şu anda zincir market dediğimiz bu çelimli marketler bu işin ağırlığını oluşturuyor. Bunların birlik de madun yapıları var. Bu madun binalar da gerçek anlamda bu işin beslemesi oluyor. Şu anda bazısı marketlerle ilgilendiren birlik teftiş süreci olacak. Bazı cezai müeyyideler gelecek. Böyle birlik boyut gır konusu. Biz kendilerinden duygunluk bekliyoruz. Ticaret Bakanlığımız da denetimlerini sıklaştırarak sürdürüyor. Bunu da bitmeme ettireceğiz. Tarladan manava ve markete denli bu süreci aşırı hâlâ gerçek birlik halde denetleyeceğiz.”
Derya Yetim - Hülya Keklik
İLGİLİ HABER
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Suriye’nin barışı gine Türkiye-Rusya ilişkilerine bağlı” 
