İstanbul
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Bosna Hersek'in baş döndürücü aydın ve budunsal kimlikli yapısının korunarak istikrara ulaşması düşüncesince tek fark yapmadan dayanak verdik. Dayton Barış Anlaşması'ndan bu yana Bosna Hersek'te geçmişteki kabilinden müessif hadiselerin yaşanmasının önündeki en şişman bariyer Türkiye olmuştur." dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'deki Boşnak çıplak maşer müesseselerinin temsilcilerini kabulünde davetlilere seslenme etti.
Bosna Hersek'in ilkin cumhur reisi rahmetlik Aliya İzetbegoviç'in sorun arkadaşlarından Hasan Cengic ve Sırbistan İslam Birliği Meşihatı emektar müftüsü Muammer Zukorliç'e yağmur arzulayan Erdoğan, AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş başkanlığında müşterek heyetin Bosna'ya gideceğini söyledi.
Erdoğan, Cengic'in Bosna Savaşı'nda en ön safta savaşım ettiğini anımsatarak, şunları belirtti:
"Merhum Aliya'ya defa ve sorun arkadaşlığı yapmış, ömrünü Bosna Hersek'e adamış esas müşterek kahramandı. Rabbim kendisinden razı olsun, cenneti ve cemaliyle müşerref kılsın. Boşnak vatandaşlarımızı siz temsil fail siz kardeşlerim ve dostlarımda müşterek araya gelmekten şişman müşterek devlet duyuyorum. Nazik ziyaretiniz düşüncesince değme birinize değişik teşekkürname ediyorum. Yapacağımız istişarelerin Boşnak kardeşlerimiz ve Bosna Hersek düşüncesince hayırlara fırsat olmasını Rabb'imden yakarma ediyorum. Bugün hâlâ baş döndürücü sizleri dinlemek, siz değerli ziyaretçilerimizin kalburüstü fikirlerini bellemek arzusundayım. Ancak sohbetimizin bu kısmına geçmeden ilkin şimdiki kimi hususlarla ait değerlendirmelerimi sizlerle kırışmak istiyorum."
Türkiye'nin sonuç 2 asırda lisan coğrafyasından değişik sebeplerle hicret fail milyonlarca insana ev sahipliği yaptığını dile getiren Erdoğan, şu biçimde bitmeme etti:
"Bugün ülkemizin yalnızca değme ilinde kısaca 2 milyon yöresinde Boşnak asıllı vatandaşımız bulunuyor. Öyle ki 'Türkiye'de Arnavutluk nüfusundan hâlâ müşterek tomar Arnavut, Bosna Hersek'tekinden hâlâ müşterek tomar Boşnak yaşıyor.' dersem kusur olmaz. Bu kardeşlerimiz, anne yurtlarıyla bağlarını ve irtibatlarını halen çelimli müşterek biçimde de koruyor. Balkanlar'da canlı değme olumsuz yahut pozitif gelişme, siz değerli ziyaretçilerimizin mümessili olduğunuz kardeşlerim adına sizler kabilinden yakından izlem ediliyor. Balkanlar'ın refahını, huzurunu ve barışını etkileyen pozitif olaylar bizleri sevindirirken, sıkkın bağlam da hepimizi endişeye atıf ediyor."
Erdoğan, bilhassa asırlardır çelimli münasebetlerin sürdüğü Bosna Hersek'in milletin gönlünde ayrı müşterek noktayı olduğuna aksan yaparak, Türk milletinin tarihin değme devrinde koşullar ne olursa olsun Bosna Hersek ve Boşnakların indinde olmayı kendine fariza bildiğini dile getirdi.
Büyük katliamların ve adamlık suçlarının yaşandığı Bosna Savaşı'nda, Türkiye'nin elindeki olanakları seferber ettiğini aktaran Erdoğan, konuşmasını şu biçimde sürdürdü:
"Bundan sonraları da baş döndürücü hâlâ çelimli müşterek şekilde, baş döndürücü hâlâ değişik müşterek biçimde biz, Boşnak kardeşlerimizin indinde toprak almaya bitmeme edeceğiz. Savaştan sonraları bünye edilen sulh ortamının mihman bir duruma gelmesi düşüncesince de değme muhtelif çabayı gösterdik, gösteriyoruz. Bosna Hersek'in baş döndürücü aydın ve budunsal kimlikli yapısının korunarak istikrara ulaşması düşüncesince tek fark yapmadan dayanak verdik. Dayton Barış Anlaşması'ndan bu yana Bosna Hersek'te geçmişteki kabilinden müessif hadiselerin yaşanmasının önündeki en şişman bariyer Türkiye olmuştur. Türkiye'nin Bosna Hersek'te yaşama geçirdiği projelerden, meydana getirdiği kalkınma yardımlarından, Türk şirketlerinin yatırımlarından Boşnaklarla bu arada Sırplar ve Hırvatlar da yararlanma etmiştir."
"Belgrad-Saray Bosna Otoyolu'yla ait çalışmalarımız planlandığı biçimde ilerliyor"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, beşeri ve kültürel bağların yanı esna Türkiye'nin coğrafi adına da müşterek Balkan ülkesi bulunduğunu kaydederek, "Sınırı bile sıfır kimi devletlerin Balkanlar'a direkt dahil etmiş olduğu müşterek denklemde Türkiye'nin bu coğrafyaya sırtını dönmesi düşünülemez. Balkanlar'daki değme gelişmeyi kişi iç meselemiz kabilinden görüyor, sıkıntıların çözüme kavuşturulması düşüncesince müstelzim adımları atıyoruz ve atacağız. Türkiye'nin bu coğrafyada sulh ve istikrarı siper gayretlerinin, anarşi ve kaostan sönümsüz birtakımı çevreleri erinçsiz ettiğini de biliyoruz. Ancak bu fenalık odaklarına karşın Bosna Hersek'in ve hepsi Balkanlar'ın esenliği düşüncesince çalışmaya bitmeme ediyoruz." sanarak konuştu.
Türkiye'nin, Türk şirketlerinin yatırımlarından TİKA, Yurtdışı Türkler Başkanlığı, Yunus Emre Enstitüsü, DEİK kabilinden kurumların faaliyetlerine, bankacılık sektöründen üniversiteye uzanan açık müşterek yelpazede servet gösterdiğini özetleyen Erdoğan, şu ifadeleri kullandı:
"Türkiye'nin Bosna Hersek'teki direkt yatırımlarının toplamı 250 milyon doları şu anda aşıyor. Geçen sene salgına karşın 650 milyon dolar adına meydana gelen düet ticaretimizi endamsız müddette 1 bilyon doların ilişkin çıkarmayı hedefliyoruz. Sivil maşer kuruluşlarımızla insanımızın iane elini Balkanlar'ın en ücra köşesine derece ulaştırıyoruz. Bölgenin ekonomisine baş döndürücü şişman ulama sunacak Belgrad-Saray Bosna Otoyolu'yla ait çalışmalarımız planlandığı biçimde ilerliyor. Bize layıkıyla bu yalnızca müşterek defa projesi değil, değme yönüyle bire müşterek vakitte müşterek sulh projesidir. Kısa müddet ilkin Yeni Pazar Başkonsolosluğumuzun açılışını yaptık. Yeni Pazar-Tutin yolu da önümüzdeki sene hizmete girecek. İnşallah iklim yolu taşımacılığından ticarete, ulaşımdan uran ve öğrenime derece değme bölgede projelerimize gayret vereceğiz."
Erdoğan, tarihte katı baş döndürücü biberli yaşamış, hâlâ düne derece çatışmayla anılan Balkanlar'ın gerilimlerin değil, tamamen huzurun membaı olmasını istediklerini belirterek, şu biçimde bitmeme etti:
"Biz Balkanlar'ın, Avrupa'nın göbeğinde müşterek balans adası biçimine gelmesini, kalkınmasını, hesaplı adına güçlenmesini istek ediyoruz. Bosna Hersek'in bu coğrafyayla ait hesabı olanların erk sektörü ve savaşım arenası biçimine dönüşmesini katiyen istemiyoruz. Bu tatlı Bosna'nın bütünlük ve bütünlüğünü bile münakaşaya açan sonuç gerilimin peşi esna diplomatik çabalarımıza ağır anlamda gayret verdik. Bosna Hersek'teki hepsi taraflarla görüşen, hepsi kesimlerin hürmet duyduğu, güven etmiş olduğu müşterek iklim adına hastalıkların çözülmesi düşüncesince üstünlük aldık. evvel Dışişleri Bakanımızı Bosna Hersek'e göndererek mesajlarımızı muhataplarımıza açık biçimde ulaştırdık. Ardından Ağustos ayındaki Bosna Hersek'i ziyaretimde düşünüm ve telkinlerimizi en yukarı ölçüde yeniden ilettik. Sayın Dodik bu kapsamda arabuluculuk teklifinde bulundu. Bosna Hersek'teki hepsi ortalık elhak aslında bu yana Türkiye'nin bu sürece karışan olmasını istiyordu. Biz de 'Siz kişi aranızda bu mevzuda kararlıysanız, tığ arabuluculuk görevine soyunuruz fakat yalnızca Sayın Dodik, senin talebinle bu iş olmaz. Buna Caferovic'in de Komsic'in de baş döndürücü azimli müşterek biçimde dayanak vermesi lazım.' dedik.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Sayın Vucic'le de 18 Eylül'de İstanbul'da gelişimleri ele aldık. Çarşamba haset Sayın Bakir İzetbegoviç'i mihman ettim, baş başa düzentileme yemeği gerçekleştirdik. Bakir kardeşimle ülkedeki hali ve gerilimi, hâlâ müşterek tomar büyümeden elbette çözüme kavuşturabileceğimizi danışma ettik. Görüşmemizde kendisiyle Türkiye'nin bu süreçte yapabileceği katkıları istimara fırsatı bulduk. İnşallah gelecek günlerde Bosna Hersek'ten gayrı yetkilileri de bilhassa Dodik edinmek üzere, Komsic ve onun indinde Caferovic, onları da Ankara'da ağırlamayı planlıyorum ve bu mevzuda muktezi görüşmeleri yapacağız. Merhum Aliya İzetbegoviç'in emanetine bozukluk gelmemesi düşüncesince elimizden mevrut değme muhtelif çabayı harcama edeceğiz. Bosna Hersek'in yeniden emektar çirkin günlerine dönmemesi düşüncesince hepsi taraflarla diyaloğumuzu artırarak sürdüreceğiz. Bu arada ihtimal gayrimuntazam müşterek Sırbistan ziyareti gerçekleştirmek yoluyla yahut Sayın Vucic'i bire müşterek biçimde Ankara'ya çağırma geçirmek yoluyla onunla da müşterek konuşma yapmayı planlıyorum."
"Türk diplomasisine ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne güvenmenizi bekliyorum"
"Başkaları ne yaparsa yapsın, tığ Boşnak kardeşlerimizle bu arada Sırpları, Hırvatları, Arnavutları, Makedonları kucaklamaya bitmeme edeceğiz." diyen Erdoğan, şunları kaydetti:
"Uzlaştırıcı ve hal odaklı müşterek yaklaşımla doğruluk ve doğruluk temelinde endamsız müddette bu meselenin de üstesinden geleceğimize inanıyorum. Siz kardeşlerimin, memleketimizdeki hepsi Boşnaklar kabilinden yükselen potansiyel farkı karşısında yerinde adına endişelendiğinizi biliyorum. Milletimizin tamamının hadiseleri yakından izlem ettiğinin de farkındayım. Bu noktada sizlerden bize, Türk diplomasisine ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne güvenmenizi bekliyorum. Türkiye, Bosna Hersek'in 1990'larda yaşamış olduğu acıları müşterek hâlâ yaşamasına banko müsaade vermeyecektir. Sorunu müşterek mihman çözüme kavuşturana derece girişimlerimize bitmeme edeceğiz. Gerektiğinde hâlâ azimli davranış almaktan çekinmeyeceğimizi anlatmaya caba lazım duymuyorum. Rahmetli Aliya'nın başını çekmiş olduğu dönemdeki Türkiye bundan böyle yok, zaman başka müşterek Türkiye var. Dolayısıyla da atacağımız aşama baş döndürücü hâlâ değişik olacaktır."
