Antalya Diplomasi Forumu'nun bu buluşmasında talih ve hükümet başkanlarıyla yan yana araya gelmekten şişman yan yana sevinme duyduğunu tamlayan Erdoğan, "Sizleri medeniyetler beşiği Akdeniz'in incisi, dobra Antalya'mızda bilhassa mihman etmekten şişman yan yana çarkıfelek duyuyorum. Asya, Avrupa ve Afrika'nın mukarenet noktası, tarih, gezim ve firez şehri Antalya'mıza hepiniz güldürücü geldiniz. Davetimize icabet ettiğiniz düşüncesince rastgele birinize değişik teşekkürname ediyorum." ifadelerini kullandı.
VIDEOForumun elçi devletler ve adamlık düşüncesince hayırlara punt olmasını arzulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyleki bitmeme etti:
"Geçen sene, müstevli şartlarına karşın Antalya Diplomasi Forumu'nun önceki toplantısını başarıyla yürütme ettik. Tüm insanlığın keyif kriziyle boğuştuğu sıkıntılı yan yana devirde Antalya'dan verdiğimiz barış, diyalog ve el birliği mesajlarının foruma baş döndürücü ayrı yan yana deme kattığına inanıyorum. İkinci Antalya Diploması Forumu'na yayınlanan teveccüh, forumun devir ortamında 'küresel diplomasinin kalbinin attığı yan yana zemine dönüşmesi' temennimizin endamsız müddette gerçeğe dönüşeceğine ayraç ediyor. Rusya ve Ukrayna krizinin peşi sıra dü şehir arasındaki önceki fevk düzem temasın, dışişleri bakanları seviyesinde evvel burada gerçekleşmiş olması forumun amacına ulaşmaya başladığını gösteriyor.
Foruma ortaklık fail talih ve hükümet başkanları, şehir temsilcileri ve başka misafirlerimizin oturumlara yapacakları katkılar indinde aralarında kasılma edecekleri çelimli diyaloğu da ehemmiyetli görüyorum. Aynı biçimde istikbalimizin teminatı bulunan gençlerimizin foruma müteveccih derin beğenisini kıvançla karşılıyorum. Daha açık katılımla yeğleme ettiğimiz İkinci Antalya Diplomasi Forumu'nun rüştünü tanıtlama etmiş yan yana arsıulusal aktiflik namına inşallah zımnında kararlılıkla bitmeme edeceğine inanıyorum."
"Maalesef elden yanı başımızda ayrıntılar açlıktan ölmeye bitmeme ediyor" Dünyanın 21 asrın önceki çeyreğini geride bırakmaya hazırlanırken, insanlığın toptan barışa, huzura ve refaha duyduğu özlemin arttığını vurgulayan Erdoğan, "Bilimde, teknolojide, tarımda, sanayide, iletişimde ve erişim imkanlarında yaşanmış bulunan onca ilerlemeye karşın adamlık namına bel kemiği meselelerimizi daha çözüme kavuşturamadığımızı görüyorum." niteleyerek konuştu.
Terörizm, açlık, yoksulluk, kıtalar arasındaki adaletsizlik, yunak arbede ve iç harpler ile hava değişikliğinin kere açmış yer aldığı mekân felaketlerinin toptan gündemin en fevk sıralarında arsa edinmeyi sürdürdüğünü hatırlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Ekonomiler büyürken, gökdelenler yükselirken birilerinin cüzdanları şişerken, anlaşılan çivi devletler gündüz günden zenginleşirken, istatistikler bizlere hâlâ gönençli yan yana evren resmi çizerken, maatteessüf elden yanı başımızda ayrıntılar açlıktan ölmeye bitmeme ediyor. 'Açlık virüsü' rastgele sene dünyada koronavirüsten hâlâ yan yana tomar insanoğlunun dünyasına mülk oluyor. Bugün yeryüzünde rastgele 10 saniyede yan yana çocuk, yalnızca yan yana sunum ekmek, yan yana yudum su bulamadığı düşüncesince ölüyor." değerlendirmesini yaptı.
İstikrarsızlık ve çatışmalar haysiyetiyle milyonlarca insanoğlunun evlerini, ülkelerini bırakma eylemek mecburiyetinde kaldığını tamlayan Erdoğan, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Akdeniz'de, Sahra Çölü'nde yahut karlı yan yana dağın tepesinde yitip revan hayatlar, şahısların ortamında bulunmuş yer aldığı çaresizliği ortaya koyuyor. Bakınız burada hepimizi düşündürmesi müstelzim bir takım etkili sayıları sizlerle öldürmek istiyorum. Sadece 2014'den beri Akdeniz'in gökçe suları 25 bine DOĞRU düş yolcusunun mezarı oldu. Son 10 senede evren genelinde sığınmacı sayısı 2 kattan yan yana tomar artarak 85 milyona ulaştı. Bu sayıya 15 günde 2 milyondan yan yana tomar Ukraynalı sığınmacı eklendi. Yerlerinden edilen erkek sayısının önümüzdeki devirde hâlâ da yükseleceği anlaşılıyor.
Halihazırda 1 bilyon insanoğlu günde 2 doların altında yan yana gelirle ölüm kalım savaşı veriyor. Esasen bu rakamların rastgele biri yegâne başına hakkında karşıya bulunduğumuz adaletsizliği göstermeye yeterlidir. Dahası bu sayıların rastgele biri candır, onurlu, tehlikesiz avlu sürmeye hakkı bulunan birer anne, baba, kardeştir. Çocukların çaresizlikten hâlâ jön yan yana fidanken solduğu, 800 milyon insanoğlunun bel kemiği besin maddelerine erişemediği rastgele devir beniz milyonlarca insanoğlunun yatağa aç girmiş yer aldığı yan yana dünyada yaşıyoruz."
"Uluslararası kuruluşlara inanma yan yana dobra dibe vurdu" Böyle yan yana dünyada düşsel kurulan kalımlı barış, rahat ve istikrarın kasılma edilemeyeceğini dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
"Bırakın acemi savaşların önüne geçmeyi 10 senelerdir devam eden çatışmaların bile çözülemediği yan yana denklemde kimesne kendini emniyette hissedemez. Dünyanın devasa yan yana köye dönüştüğü bu zamanlarda nerede yaşarsak yaşayalım hiçbirimiz, 'Başkasından bana ne.' diyemez. Söndüremediğimiz rastgele yargının, durduramadığımız rastgele çatışmanın, engelleyemediğimiz rastgele zulmün, üzerinde gitmediğimiz rastgele problemin eninde böylecene bizi de etkileyeceğini, bizi de yakacağını bilmeliyiz. Bu ateş gerçeğe Suriye'de, Yemen'de, Afganistan'da, Libya'da, Irak'ta, Arakan'da ve hâlâ nice buhran sahasında tekraren tanık olduk. Bu arbede sahalarında bir aşırı avrat ve bebek milyonlarca sivil zabıta polis yaşamını kaybetti. Medeni değerler ve insancasına hasletler baş döndürücü ağırbaşlı çıban aldı. Uluslararası kuruluşlara inanma yan yana dobra dibe vurdu. Terör örgütleri ve aşırılık hepsi dünyada mefruşat kazandı. İnsanlığın eş firez mirası bulunan kadim metropoller çöküntü yığınına döndü."
Erdoğan, kimisi devir coğrafi kimisi kültürel sebeplerle görmezden gelinen buhran bölgelerinin tamamında ihmallerin bedelini yalnızca sorumluların değil hepsi insanlığın ödediğini anlatım etti.
Tarihin, eşekçe almayanlar ve kıssadan pay çıkarmayanlar düşüncesince yinelenme ettiğine dikkati çekici Erdoğan, eşekçe alınmadığında yalnızca tarihin değil ayrımsız vakitte acıların da tekrarlandığını, Ukrayna meselesinin bu hakikatin en akıbet örneği namına karşılarında durduğunu belirtti.
Türkiye'nin hem Akdeniz hem de Karadeniz ülkesi bulunduğunu anımsatan Erdoğan, Ukrayna ve Rusya'nın Karadeniz'den komşuları ve dostları bulunduğunu anlatım etti.
"Ukrayna mesabesinde davasında bekâr bırakıldı" Türkiye'nin komşuları arasındaki krizin yunak çatışmaya dönüşmesinden şişman sıkıntı duyduklarını dile getiren Erdoğan, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Gerilimin tırmanarak bu evreye evrilmesi en yan yana tomar bizi tasalı etti, en baş döndürücü bizi endişelendirdi. Komşumuz bulunan yan yana ülkenin egemenliğine müteveccih agresif eylemleri katiyen mazeretli göremeyiz. Kırım'ın yasadışı ilhakı ilkin peyda eylemek neredeyse Ukrayna'nın arazi bütünlüğünü hiçe sayan evlilik dışı adımları Türkiye namına reddediyoruz. Kırım'la ait kesin tutumumuzu 2014 yılından beri rastgele vesileyle anlatım ettim, anlatım ettik, rastgele zeminde açık açık dile getirdik. Gerek Rusya Federasyonu ile gerekse Ukraynalı dostlarımızla yaptığımız hepsi görüşmelerde bu meseleyi daima gündemde tuttuk. Şimdi söylüyorum. Eğer 2014'te Kırım'ın işgaline hepsi Batı, hepsi evren neva çıkarmış olsaydı acep bugünkü tabela ile hakkında karşıya kalır mıydık? Ama Kırım'ın işgaline kelimesiz kalanlar deminden yan yana şeyler söylüyorlar. İyi dobra de hak bu yerkürenin anlaşılan yan yana bölümünde makbul başka bölümünde ise temelsiz mi? Bu kesinlikle yan yana dünya. İşte ne eyvah ki bu haksızlığın giderilmesi hususunda arsıulusal maşer müstelzim hassasiyeti göstermedi, desteği vermedi. Ukrayna mesabesinde davasında bekâr bırakıldı. İşte bugün vaktinde çelimli dilek sergilenmesi biçiminde diplomatlık ile çözülebilecek hastalıkların tahripkâr ve dirilik muhrik sonuçlarıyla yüzleşiyoruz."
Ukraynalı mülteciler Erdoğan, konutlarını bırakma fail sivilleri, korkma ve ide komple çocukları, perişan bulunan şehirleri, ölen masumları gördükçe üzüntülerinin katlanarak arttığını aktardı. Mülteciler içinden dü tabloyu katılımcılarla öldürmek istediğini tamlayan Erdoğan, şunları söyledi:
"Bir bebek annesinin kucağında, annesinin gözleri yaşlı. Baktım ki o bebek annesinin gözyaşlarını yalamaya başladı. Bir yandan siliyor yan yana yandan da annesinin gözyaşlarını yalıyor. Dünya bu tabloya mahkum mu, bu olacak bilinçlilik mi? Niçin hakeza yan yana dünya? Biz bunun düşüncesince mi varız? Aynı biçimde babası manşet memuru bulunan gine küçük yan yana yavru. O da yan yana marifetiyle kah babasının yanaklarını tokatlıyor yan yana başka marifetiyle de babasının kaskına vuruyor. Baba polis, bebek babasının kucağında bunu yapıyor. Bu söylediğin anca 10-15 yaşlarında değil dü buçuk, üç yaşlarında yan yana çocuk. Dünya buna mı mahkum? O polisin görevi yavrusunun o ağlayışını gidermek mi yok ise terörü, anarşiyi engel peyda eylemek mi? İşte ego şu andaki bu topluma, ekranları başlangıcında bizi izleyen hepsi dostlarımıza diyorum. Hep baş başa tığ barışın dünyasını kurmaya mecburuz, savaşın değil."
Rus vatandaşlarına müteveccih muameleler Cumhurbaşkanı Erdoğan, gelinen etapta yangına körükle gitmenin, ateşe mazot dökmenin hiç kimseye faydasının olmayacağı kanaatinde olduklarını vurguladı.
Ukrayna halkının yasal savaşı desteklenirken bu mücadeleye dokunca verecek, karartı sürecek adımlardan behemehâl çekinme edilesi gerektiğine dikkati çekici Erdoğan, Batı devletlerinde canlı Rus asıllı bireylere ve Rus kültürüne müteveccih faşizan uygulamaların katiyen benimseme edilemeyeceğini söyledi.
Almanya'da yan yana orkestra şefinin Putin'in arkadaşı yer aldığı düşüncesince görevden alındığını, yan yana başka Avrupa ülkesinde Dostoyevski'nin yayınlarının, eserlerinin yasaklandığını kail Erdoğan, "Biz bunu neye benzetiyoruz biliyor musunuz? Bir vakitler Irak'ta Hülagü'nün o yakıp yıktığı kütüphaneler vardı ya ayrımsız o devre devir namına görüyoruz. Biz acemi Hülagüler istemiyoruz. Ne demokratlık ne diplomatlık ne de adamlık bunlara müstahak değil." ifadelerini kullandı.
Montrö Sözleşmesi Türkiye namına hem dirilik kayıplarının önüne devredilmek hem de bölgede sulh ve istikrarı baştan kasılma eylemek düşüncesince derin güç harcadıklarını özetleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
"Temennimiz ılım ve sağduyunun galip gelmesi, silahların yan yana an evvela susmasıdır. Bugün görüştüğümüz yan yana arkadaş dedi ki 'bir SİHA bizim ülkemize düştü'. Şu anda o da dinleyicilerin arasında. Bakın göz boncuğu ilgisi, alakası sıfır ülkeyi de eyitmek ki bu silahlar vuruyor. Bu doğrultuda buhran öncesinden başlayıp bugüne genişliğinde devam eden derin yan yana diploması trafiği yürüttük, 25-30'a DOĞRU liderle görüşmelerim ha ve bitmeme ediyor. Aynı biçimde dışişleri bakanım ve yürütme vekili arkadaşlarımın görüşmeleri oldu, bitmeme ediyoruz. Yaptığımız hepsi görüşmelerde yer aldığı denli bugün ve yarınki temaslarımızda da hal tekliflerimizi muhataplarımızla paylaşacağız. Bölgemizde sulhu sükunun bilge kılınması düşüncesince Montrö Sözleşmesi'nin ülkemize verdiği yetkilerin kullanılması karışma elimizden mevrut rastgele ayrışık gayreti göstermeye bitmeme edeceğiz."
Cumhurbaşkanı Erdoğan, şimdiki sorunları büyüten ve içinden çıkılmaz bir duruma getiren asal nedenlerin gözden kaçırılmaması icap ettiğini söyledi.
Erdoğan, umumi hatlarıyla anlatım etmiş yer aldığı nice meselenin arkasında 2. Dünya Savaşı sonrası kurulan, kurulmuş nizamın bulunduğunu vurguladı. Savaştan galip çıkan 5 devletin çıkarlarını önceleyen bulunan asayiş mimarisinin günün gereksinimlerine karşılık vermediğini anlatım fail Erdoğan, "Birleşmiş Milletler üyesi 193 ülkenin kaderini, Güvenlik Konseyi sürekli üyesi 5 ülkenin insafına bırakan bu sistemin adaletsiz yer aldığı siz değerli üyelerimizin de malumudur." niteleyerek konuştu.
Ukrayna kriziyle bu arada sistemin çarpıklığının ötesinde baş döndürücü hâlâ şişman açıklarının ve strüktürel problemlerinin bulunduğunun ortaya çıktığını vurgulayan Erdoğan, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Çatışan taraflardan biri veto hakkına ehil sürekli örgen olunca, Güvenlik Konseyi'nin icbar edici görevi boşa çıkmış, cümle batkınlık bayrağını çekmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda tahsil edilen kararların bağlayıcı yönü olmadığı düşüncesince de çatışmaları sonlandıracak göz boncuğu hamle atılamamıştır. Düşünün 141 üye, o 5 üyenin içerisindeki yan yana yahut dü üyeye hakkında oy kullanırken meal alınabildi mi? Alınamadı. Böyle yan yana hak evet mu? İşte mesele, ego diyorum ki bundan sonra hâlâ adaletli yan yana dünyayı kasılma eylemek düşüncesince derinlemesine yan yana süredir evren beşten büyüktür niteleyerek sistemin bu yönüne dikkati çekiyor, zamanımız şartlarına uyarınca reforme edilmesi icap ettiğini daima söyledik, söylüyoruz. Ancak sistemin açıkları bilinmesine karşın veto yetkisini elinde tutanlar gücü paylaşmaya yanaşmadığı düşüncesince düzelti talepleri görmezden gelindi. Veto hakkı sıfır arızi üyelik, bu da baş döndürücü matrak geliyor bana, 15 parça arızi üye, 5 parça de sürekli üye. Böyle matrak yan yana bilinçlilik evet mu? Bununla nereye varılıyor? Geçici örgen peyda eylemek düşüncesince de o ülkeler, 'Ben de arızi örgen kabil miyim?' niteleyerek çırpınıyorlar. Çeşitli lobiler yapıyorlar, kulisler atıyorlar. Olsan ne yazar? Aynı şeyi tığ de yaşadık. Hiçbir faydası var mı? Yok. Elini kaldır indir. Asıl iş o beşten yan yana tanesinde. O 5 üyeden yan yana tanesi ne derse o oluyor. Geçici üyelik üstünden sistemin strüktürel sorunlarının üstü örtülmeye çalışıldı."
Türkiye denli akıllıca bildiklerini faziletli sesle haykırmaktan çekinmeyen devletlerin ise haksız, temelsiz, akıbet aşama biçimsiz ithamlarla susturulmak istendiğini tamlayan Erdoğan, şöyleki bitmeme etti:
"Oysa biz, evren beşten büyüktür derken, yalnızca kendimiz için, zat memleketimiz düşüncesince yan yana talepte bulunmuyorduk. Milletimizin gerçekten bu arada hepsi insanlığın hakkını, hukukunu, eş menfaatini de savunmaya çalışıyorduk. Yaşadığımız hadisat bizlere belirleme ve tekliflerimizin ne genişliğinde doğru, durumunda ve uygun bulunduğunu göstermiştir. Aynı gerçeğin Güvenlik Konseyi sürekli üyeleri kabilinden da görüldüğünü, anlaşıldığını beklenti ediyorum. Statüko hesabına barışı gözetecek, ilkokul ülkenin çıkarı hesabına hepsi insanlığa görev edecek acemi yan yana toptan asayiş mimarisinin kurulması şarttır."
"Yeni yan yana paradigmaya gerekseme duyuyoruz" Daha adaletli yan yana dünyanın beklenen yer aldığı inancıyla doğacak devirde Birleşmiş Milletler reformu çabalarını arttırarak sürdüreceklerini vurgulayan Erdoğan, "Aydınlık yarınlarımız önünde vereceğimiz bu mücadeleye siz değerli üyelerimizin de müstelzim desteği sağlayacağınıza kalben inanıyorum. Türkiye namına arsıulusal bölgede önderlik ettiğimiz projeleri yaşama yapmak düşüncesince yalnızca çelimli yan yana iradeye değil ayrımsız vakitte diplomaside acemi yan yana paradigmaya da gerekseme duyuyoruz. Diplomasiye yaklaşımımızın da değişmesi, dönüşmesi, yaşanmış bulunan tecrübeler ışığında baştan ele katılması gerektiği kanaatindeyiz." ifadelerini kullandı.
Diplomaside gelenek, deneyim, teamüller ve alışkanlıkların ebette ehemmiyetli bulunduğunu fakat dünyanın hakkında karşıya kalmış yer aldığı çapraşık hastalıkların çözümünde yalnızca bunların tam olmayacağına dikkati çekici Erdoğan, şunları kaydetti:
"Diplomasiden, problemleri nakız yeteneği indinde hâlâ baş döndürücü sorunları önlemede, gerilimlerin önüne geçmede de yararlanma edilmelidir. Diplomasinin asli görevi barışı kasılma değil barışı ve istikrarı takviye eylemek olmalıdır. Asıl maharet, mesail hâlâ filizlenmeden zamanlıca karışan olabilmektir. Diğer ayrışık maliyetlerin artması, çağ ve erke kaybının yaşanması, acıların ve zulümlerin derinleşmesi kaçınılmazdır. Geçmişin birikimini, asırlara sari tecrübeyi reddetmeden, proaktif, müteşebbis ve yenilikçi yan yana diplomatlık anlayışını daima baş başa geliştirmemiz şarttır. Bu çabalarımızda bizlere kere gösterecek maziden mevrut varlıklı yan yana kaynak yanında, elleme ve aldatıcı örnekler de bulunduğunu biliyoruz. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Medeniyetler İttifakı, Avrupa Birliği, Afrika Birliği denli örneklerden yararlanmamız gerektiğine inanıyorum. Bu çerçevede forumun temasının diplomasiyi baştan montajlamak namına belirlenmesini akıbet aşama uygun buluyorum. Bu ana konu altında yapılacak tartışmaların ve işin ehli insanoğlu kabilinden gerçekleştirilecek sunumların, bizlere acemi afak açacağına inanıyorum. Bölgemize ve dünyaya değgin ciddi meselelerin ele alınacağı İkinci Antalya Diplomasi Forumu'nun diplomatlık üzerinde acemi açılımlara, acemi önerilere, acemi fikirlerin yeşermesine punt olmasını dilek ediyorum."
Antalya Diplomasi Forumu'nun düzenlenmesinde alın teri dökenlere ve katılımcılara teşekkürname fail Erdoğan, konuşmasını "Savaşların yer aldığı değil barışın hâkim yer aldığı yan yana evren düşüncesince sizleri nazikâne selamlıyorum." laflarıyla tamamladı.