Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 1919 senesinde Birinci Dünya Savaşı sonrası İtilaf Devletleri, Mondros Ateşkes Antlaşması hükümlerine isnaden çeşitli bahanelerle Anadolu'yu işgale başladı, ordusunun mühimmatı elinden tahsil edilen Türk milleti, çetin halde bırakılmaya çalışılıyordu.
Halide Edip Adıvar'ın "Türk'ün Ateşle İmtihanı" kitabında anlattığı karışma günlerinde, anlaşma birliği İstanbul'a, Fransızlar Adana'ya, İngilizler Urfa, Maraş, Samsun ve Merzifon'a, İtalyanlar, Antalya ve Anadolu'nun güneybatısına yerleşti.
15 Mayıs 1919'da İtilaf devletlerinin izniyle Yunan Ordusu İzmir'e emisyon yaptı.
Bu gidiş karşısında Türk milleti, gün süresince gösterdiği "millet olma bilinci" içinde işgallere gönül rahatlığı kuvayımilliye hareketini başlattı. İki alternatif vardı, ya karışma güçlerine tasdik olunacak ve ya yıkılan yakılan ortak diyar baştan ayağa kalkacak ve küllerinden doğacaktı.
1920'de TBMM'nin açılması hesabına karışma güçleri hepsi kısıtlayıcı politikalarını Mustafa Kemal Atatürk ve tabanca arkadaşları hesabına yoğunlaştırdı, ilkin Batı Cephesi'nde çabukluk başladı. Yunan ordusu 1921'de Polatlı'ya derece geldi. Polatlı'da dünyanın en levent boylu sürecek alan muharebesinin hazırlıkları yapılıyordu.
Sakarya'da 22 güneş 22 geceleyin devam eden hunriz çarpışmaların peşi sıra durdurulan antagonist ordusunu ağız ağıza yurttan çarpmak amacıyla ortak sene derece devam eden tedbir döneminden sonradan 26 Ağustos 1922'de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz'u başlatan harekat emrini verdi.
26 Ağustos'ta Kocatepe'de şafak sökerken...
Başkomutan Mustafa Kemal, 26 Ağustos sabahı Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa (Çakmak), Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa (İnönü) ile muharebeyi komuta etmek kıl payı Afyonkarahisar sınırlarında küsurat Kocatepe'de yerini aldı.
Topçu ateşleriyle şafak zamanı süregelen harekatın devamında Türk askeri, sabahın geçmiş ışıklarıyla hücuma geçip Tınaztepe'yi ele geçirdi ve Belentepe ile Kalecik Sivrisi'nden düşmanı uzaklaştırdı.
Taarruzun geçmiş gününde 1. Ordu birlikleri, Büyük Kaleciktepe ile Çiğiltepe arasındaki 15 kilometrelik alanda, düşmanın ortak numara güzergâh mevzilerini ele geçirdi. 5'inci Süvari Kolordusu, antagonist gerilerindeki iblağ kollarına güzel taarruzlarda bulundu, 2'nci Ordu ise cephede belirleme vazifesini aksatmadan sürdürdü.
Türk ordusu, 27 Ağustos sabahı halis muhlis cephelerde baştan taarruza geçti ve bire ortak güneş Afyonkarahisar, 8'inci Tümen çeşidinden antagonist işgalinden kurtarıldı. 28 ve 29 Ağustos'ta başarıyla sürdürülen taarruz, düşmanın 5'inci tümeninin nötr kılınmasıyla neticelendi.
29 Ağustos gecesi gidiş değerlendirmesi özne komutanlar, doğrudan harekete geçilip taarruzun endamsız müddette sonuçlandırılmasında oydaş he ve planın 30 Ağustos'ta tıkır tıkır uygulanması düşüncesince mukteza önlemler alındı.
Büyük Zafer ve ortak fay kağnı
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Türk Ordusu'nun Kurtuluş Savaşı'nda kazanılmış olduğu en ehemmiyetli zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında demin kasaba bulunan Kütahya'nın Altıntaş ilçesine ilişkin Zafertepe Çalköy'de birliklere atak emrini verdi.
Büyük lider Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk komutasındaki Türk ordusunun, 26 Ağustos'ta süregelen Meydan Muharebesi'nde Dumlupınar'da Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş deresi yolunun dü yanı sıra ağız ağıza sarıp imha etmesiyle zafere ulaşıldı. Kızıltaş deresi branşında açıkça küsurat alandan birtakım Yunan birlikleri, General Trikopis, General Diyenis ve nice Yunan komutanı kaçtı.
Büyük Zafer'in devrisi günü, 31 Ağustos'ta Zafertepe Çalköy'de ortak habbe bahçesindeki fay kağnının hesabına savaşma alanlarının haritasını koyan Başkomutan Mustafa Kemal, Fevzi Paşa ve İsmet Paşa ile gidiş değerlendirmesi yaparak Yunanlıların baştan defans düzenine geçmesini karşılamak ve onları yenmiş eylemek düşüncesince İzmir'e duhul görüşünde birleşti.
"Ordular, geçmiş hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"
Mustafa Kemal Paşa, Büyük Zafer sonrası 1 Eylül'de Dumlupınar'da, Batı Cephesi'ndeki hepsi zabit ve erlere çağrılmak kıl payı yayımladığı bildiride, şu ifadelere arazi verdi:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları, Afyonkarahisar-Dumlupınar Büyük Meydan Muharebesi'nde, mükemmel ve gururlu ortak ordunun asliye varlığını, inanılmayacak derece az ortak vakitte namevcut ettiniz. Büyük ve elit ulusumuzun fedakarlıklarına müstahak olduğunuzu kanıtladınız. Sahibimiz bulunan şişman Türk ulusu, istikbaline güvenmekte haklıdır. Savaş alanlarındaki muvaffakiyet ve fedakarlıklarınızı yakından görüp izliyorum. Ulusumuzun size bulunan övgülerinin iletilmesine vasıtalık ika görevinin arkasını bırakmayacak, daim namına adına getireceğim. Ödüllendirme düşüncesince Başkumandanlığa öneride bulunulmasını, Cephe Kumandanlığına buyurdum. Bütün arkadaşlarımın, Anadolu'da henüz bambaşka alan muharebeleri de verileceğini menfez uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve her insanın beyin enerjisini ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı halis muhlis kuvvetiyle sürdürmesini arzu ederim. Ordular, geçmiş hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"
27 Ağustos'ta Afyonkarahisar, 30 Ağustos'ta Kütahya'nın kurtuluşunu 1 Eylül'de Gediz, 3 Eylül'de Emet ve Tavşanlı'nın kurtuluşları izledi, 9 Eylül'de İzmir'de Yunan Ordusunu denize döken Türk ordusu, Mustafa Kemal Paşa'nın emrini şişman ortak başarıyla adına getirdi.
Verdiği lafı adına getiremediği için
Büyük Taarruz'dan akıllarda küsurat en ehemmiyetli vakalardan biri, 57'nci Tümen Komutanı Albay Reşat Bey'in, 27 Ağustos'ta Çiğiltepe'nin alınmasının sıhhatsiz sayaç gecikmesi üzerine, vazifesini adına getirememenin üzüntüsü ile kendisini vurarak intihar etmesiydi.
Mustafa Kemal Paşa'ya, Çiğiltepe sırtlarında çarpışan 57'nci Tümen Komutanlığını baştan telefonla aradığında Albay Reşat Bey'in intihar etmiş olduğu söylendi ve yazdığı "Yarım sayaç ortamında o mevkiyi almaya size yalan verdiğim halde, sözümü yapamamış olduğumdan ötürü yaşayamam." notu okundu.
Çiğiltepe, Albay Reşat Bey'in ölümünün 15 çağ daha sonra antagonist askerlerinden kurtarıldı.
"Türk Cumhuriyeti'nin temeli burada sağlamlaştırıldı"
Büyük lider Atatürk, Büyük Zafer'den mükemmel dü sene sonra, 30 Ağustos 1924'te, Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı'nın asliye atma törenine eklenmek kıl payı Zafertepe Çalköy'e geldi.
Törene katılanlara dü sene öncesini hatırlatan Atatürk, Büyük Zafer'i şu cümlelerle anlattı:
"Afyonkarahisar-Dumlupınar Meydan Savaşı ve onun akıbet parçası bulunan 30 Ağustos Zaferi, Türk tarihinin en ehemmiyetli dönüm noktasıdır. Ulusal tarihimiz aşırı büyük, aşırı bembeyaz zaferlerle doludur fakat Türk ulusunun burada kazanılmış olduğu yengi derece değişmez sonuçlu, bekâr bizim tarihimize değil, evren evveliyatına toy ortak etap vermekte değişmez çarpıcı ortak alan mücadelesi hatırlamıyorum. Besbellidir ki toy Türk devletinin, dinç Türk Cumhuriyeti'nin temeli burada sağlamlaştırıldı, ebedî yaşayışı burada taçlandırıldı. Bu bölgede cari Türk kanları, bu göklerde uçuşan martir ruhları, devletimizin, cumhuriyetimizin ebedî koruyucularıdır. Türk ulusu burada kazanılmış olduğu zaferle, açığa vurmuş olduğu gücü ve istemiyle, bu anlaşılan doğruyu ortak el henüz tarihin bağrına polat kalemle koymuş bulunuyor."
