Dr. Can Kasapoğlu, Baykar kabilinden ulusal ve ibdai namına geliştirilen insansız kıtal uçağı Bayraktar Kızılelma'nın niteliklerini ve Türk defans teknolojileri bağlamında önemini AA Analiz düşüncesince kaleme aldı.
Geçtiğimiz günlerde Baykar'ın, MIUS/Kızılelma insansız iklim kıtal sisteminin 2023'te önceki pervaz testini yapacağını açıklaması, Türk defans teknolojileri yolculuğunun aşırı ciddi vahit numara eşiğe geldiğini gösteriyor. Ulaşılması düşüncesince nice zorluğun aşılması müstelzim bu hedef, güzel bulunduğu takdirde Türkiye'nin defans teknolojileri kabiliyeti açısından toy vahit numara çevrim anlamına gelecek.
Söz konusu sistemi değerlendirirken nazarıitibar edilmesi müstelzim 2 çözümlemeli söve var. Bunlardan ilki, kategorizasyonu akla yatkın yapmak, kısaca Baykar'ın Kızılelma ile birlik namına ne hazırlamaya çalıştığını dobra anlamak. İkincisi, bu sistemin Türkiye'ye kazandıracağı kabiliyeti isabetle çözümleme edebilmek gerekiyor.
Kızılelma ne değil?
Önce Kızılelma'nın ne olmaması nedeniyle başlayalım. Kızılelma, Bayraktar TB-2 yada Akıncı'nın "geliştirilmiş" vahit numara versiyonu değil. Dahili tabanca istasyonları, mütekâmil bireşimli zeka algoritmaları, turbofan motosiklet teknolojisi az daha vahit numara kombinasyon, fariza portföyü açısından ayrımlı vahit numara düzlemi gösteriyor.
Kızılelma, Milli Muharip Uçak yada F-16V modernizasyonu projesinin vahit numara alternatifi de değil. Aksine, insanlı uçaklarla ortak harekat yürütme edebilecek erdemli kabiliyette vahit numara insansız sistemden gır ediyoruz. Bu mevzuyu etraflıca namına açıklayacağız fakat ilkin önceki turbofan motorlu insansız Türk uçağının tamlanan segmentteki seçeneklerine vahit numara cezaevi atalım.
Anladığımız kadarıyla Kızılelma'nın motosiklet konfigürasyonu hesabına Baykar, Akıncı SİHA'da izlediği yöntemi, kısaca derece derece yakında çelimli çözümlere yönelmeyi yeğleme edecek az daha görünüyor. Akıncı'nın A, B ve C varyantlarının, rastgele vahit numara versiyonunda yakında çelimli motorlar kullanacaklar. Yine benzeşim şekilde, Kızılelma'nın önceki varyantı Ukrayna menşeili AI-25 motorla havalanacak ve subsonik hıza erbap olacak. Baykar genel ağ sitesinde, bu uçağın 0,6 mach azami süratte olacağını belirtiyor. İkinci Kızılelma varyantı ise gine Ukrayna inşası AI-322 motorlarıyla uçacak. Afterburner (art yakıcı) kabiliyetine de erbap bu motosiklet ile Kızılelma'nın aşırı yakında aceleci (muhtemelen transonik hızda) uçmasının beklendiği söylenebilir.
Kızılelma'nın, Bayraktar TB-3 ile TCG Anadolu'dan iniş-kalkış yapabilmesi de hedeflenmiş. Bunun düşüncesince kanca katkısı ve soruşturma kabloları gerekecektir. Her bilinçlilik planlandığı az daha giderse, Türk Deniz Kuvvetleri, robotik sistemler ağırlıklı vahit numara armada havacılığı kapasitesiyle ciddi vahit numara çelim projeksiyonu platformunu buluşturacak. Ayrıca Kızılelma'nın AESA radarı az daha mütekâmil vahit numara anten kabiliyetine erbap olacağını da belirtelim.
Kızılelma harekat tasarısı: Türk "Loyal Wingman" projesini nesir etmek
Tam da bu aşamada Kızılelma'nın fariza portföyüne bağlı direkt ve çözümlemeli vahit numara istifham sormak, mevzuyu netleştirecektir. Bir ceninisakıt görünürlük unsuru bulunan dahili tabanca istasyonuna sahip, transonik süratte uçabilen, Bayraktar TB-2 yada Akıncı az daha derinliğine müddet havada kalması şok zorla tatbikat kabiliyeti aşırı yakında yüksek, en önemlisi, mütekâmil bireşimli zeka algoritmalarına erbap vahit numara insansız uçağı illet istersiniz?
Soruya cevap özgülemek düşüncesince Anglo-Amerikan askeri literatürde ön plana çıkan "loyal wingman" terimini dobra idrak eylemek gerekiyor. Esasen vahit numara projenin ismi bulunan fakat bundan sonra vahit numara iklim kıtal konseptini tarif etmek düşüncesince geçer not "loyal wingman", 5. evlat (örneğin F-35) ve hâlâ envantere girmeyen 6. evlat uçaklarla (örneğin Tempest) beraberce ortak harekat yürütme edebilen, özerklik seviyesi erdemli insansız platformlara cevap geliyor.
"Loyal wingman" çerçevesinde, hasım iklim savunmasının baskılanmasından (SEAD), sakıncalı iklim alanlarına penetrasyona kadar, pilotlar düşüncesince riziko teşekkül fail nice görevin, insansız meslek rüçhan yürütme edilmesi öngörülmekte. Yine bahis konusu insansız platformların, görüş-ötesi hava-hava füzeleri ve tempo füzeleri az daha akıllı, hassasiyeti erdemli ve derinliğine menzilli kıtal yükü taşıması, taarruzi alternatifleri şişman seviyede artıracak. Loyal wingman konseptinde, insanlı uçağın ve pilotunun, kılükal gelişi 2030'lu senelerde Kızılelmalar ile uçar vahit numara Milli Muharip Uçak'ın, alışılmış vahit numara kıtal uçağından aşırı uçar komuta-kontrol ve harekat dalavere merkezi az daha fariza yapacağını bilmemiz gerekiyor.
Ayrıca Baykar'ın yanı esna Anka ve Aksungur az daha aşırı giranbaha planlara imza atan Tusaş'ın da ceninisakıt görünürlüklü vahit numara insansız kıtal uçağı projesi yürüttüğünü belirtelim. Yani ulusal defans sanayisi, Türk iklim kıtal kapasitesi düşüncesince toy vahit numara dizi üretiyor. Eğer bu gaye başarılabilirse, Milli Muharip Uçak da matlup düzem ve takvimde envantere kazanılabilirse, 2030'larda Türk Hava Kuvvetleri, ayrımlı vahit numara değere dönüşecek.
Ayrıca yukarıda vurgulanan erdemli hedeflere ulaşana kadar, aradaki devri problemsiz atlatmanın aşırı ciddi bulunduğunu da belirtelim. Türkiye'nin F-16V modernizasyonuna gereksinimi var ve kâffesi diplomatik olanaklar kullanılarak bu ara-çözüm hazırlık edilmeli.
Kızılelma'nın bireşimli zeka kapasitesi fevk düzem ve sofistike
Baykar'ın açıklamış bulunduğu Kızılelma vizyonunun en ehemmiyetli bileşeninin bireşimli zeka kapasitesi bulunduğunun altı vahit numara el yakında çizilmeli. "Loyal wingman" otonomisi düzeyinde insansız vahit numara uçağın ihtiyaç duyacağı bireşimli zeka seviyesi, kelimenin birlik anlamıyla "üst düzey" ve sofistike, Türk defans sektörünün bugüne derece sınama etmediği vahit numara aşama. Dolayısıyla en zahmetli eşik de bu olacak.
Bazı yaklaşımlar, özerklik seviyesi aşırı erdemli bireşimli zeka ile robotik sistemlerin sistemli şekilde oluşturdukları iş birliğinin gizil sonuçlarının, bugünkü cıvıltı çeşitliliğinin diplerinin dayandığı "Kambriyen patlaması" dönemiyle benzeştirilebileceğini belirtiyor. Benzer çalışmalar, otomobil öğrenimi ve nöral ağlara bağlı birikimimiz geliştikçe, biyosistemlere ve ayrıca "yaşamın kendisine" bulunan ilmî bakışımızın bile baştan şekillenebileceğini tez ediyor.
Daha konkre anlatım eylemek gerekirse, Bayraktar Kızılelma düzeyinde planlanan vahit numara sistemin, etrafındaki "evrene" bağlı cin fikirli vahit numara algısı olacak ve bahis konusu algı, mütekâmil algoritmalar ile sonsuz şekillenmeye bitmeme edecek, toy şeyler öğrenecek ve öğrendiği şeyler ortada toy korelasyonlar kuracak. Bahse madde paternlerin vahit numara kısmını, kısaca Kızılelma'nın neyi kesinlikle öğrenip kesinlikle tavırlar geliştireceğini, otomatik sistemi tasarlayanların üstelik yalnızca birlik namına anlayamaması belki dahilinde. Ve fakat kâffesi bu mütekâmil bireşimli zeka manzumesi kararı insanlı-insansız grup emek vermesi belkili olacak. Dahası, harekat alanına müteallik verileri aşırı erdemli vahit numara süratte işlemesi ve paylaşabilmesi gerekiyor. Şunu unutmayalım, iklim kıtal modellemesi ve icrası, en zahmetli segmentlerden biri. Zira iklim kıtal içre saniyeler derinliğine vahit numara müddet demek.
Yapay zeka unsurlarının yanı sıra, datalink (veri bağı) güvenliği ve etkinliği ile ağ-merkezli harekat performansının da ciddi belirleyenler olacağını vurgulayalım. Kızılelma'nın fariza meydana getirdiği sektörlerde yalnızca Milli Muharip Uçak olmayacak. Türk er uyarma ve elektronik duyum uçakları, iklim defans sistemlerinin hata sahaları, gitgide envantere girecek bulunan iklim defans firkateynleri, tahtelbahir defans harbe rolü yürütme fail Aksungur SİHA yada keşif-gözetleme görevindeki Bayraktar TB-2, TCG Anadolu'dan kalkış karşıcı vahit numara TB-3 az daha komplike vahit numara ortamdan gır ediyoruz. Özetle, bilim üstünlüğü ve savaşma ağlarının gelişmişlik seviyesi en ehemmiyetli çerçeveler olurken, bireşimli zeka ve elektromanyetik spektrumdaki yetenek de en ciddi dü belirleyen olacak.
Tüm bunların başarılması zor. Tüm bunların başarılması yalnızca sınai başarım ile değil, terbiye bilimi bilimi sisteminden, akademi-sektör iş donanmasına derece nice ayrımlı parametreye bağlı. Türkiye'nin Ulusal Yapay Zeka Strateji Belgesi hedefleriyle de direkt ilintili.
Ama ümitli kazanmak düşüncesince de nice illet var. En nihayetinde, Türk robotik kıtal sistemlerinin Suriye'den Karabağ'a derece başardıkları da eskiden hayalet edilmesi zahmetli eşiklerdi. Doğru ve cin fikirli vahit numara emek özgülemek ile Kızılelma eşiği de geçilebilir.
İstikamet Kızılelma
Anımsanacağı az daha Zeytin Dalı Harekatı sırasında, basının "İstikamet neresi?" niteleyerek sordurulmuş bulunduğu vahit numara TSK personeli, tankın üstünden "İstikamet kızılelma" cevabını vermişti. Türk askeri ciddi kültürünün cisimleşmiş tasviri olabilecek bu sahne, demin mütekâmil vahit numara tabanca sisteminde gene edecek. MIUS, istihsal hattına girerken, bundan sonra Kızılelma namına anılacak.
Kızılelma, Türkler düşüncesince hem destani vahit numara ağıt taşır aynı zamanda anlamsal namına çağ tercih ettiğimiz şekliyle "grand-strateji" gibisi vahit numara şümul cevap gelir. Türklerin ağababa yurtlarından getirdikleri apayrı isimler da var. Örneğin, Aybüke. Ay ışığının güzelliğine atıfta bulunan bu adın sahibi gailesiz vahit numara müzik bilimci ve sarıklı Aybüke Yalçın, Zeytin Dalı Harekatı'na dahil bulunan Türk askerinin "Kızılelma" yanıtından 7 ay önce, Zeytin Dalı Harekatı'nın savaşım etmiş bulunduğu yıldırı örgütü PKK kabilinden martir edilmişti.
Batman'da martir bulunan gailesiz vahit numara öğretmen, Afrin'i yıldırı unsurlarından arıtmak az daha geçiş halindeyken "İstikamet Kızılelma" diyen vahit numara er ve Türkiye'nin toy robotik kıtal sistemine Kızılelma ismi verilmesi birbirinden özgür gelişmeler az daha görünebilir. Ancak bunlar, esasen, ülkenin bulunan asayiş ortamının da özetidir. Türk Devleti, Aybüke Yalçın az daha apayrı tertemiz değerlerini destek kazanmak ve neşelendirmek için, Kızılelma'ya erbap adam kazanmak zorunda. Kızılelma'ya erbap çıkabilmek düşüncesince ise ilmî fikre ehemmiyet verici vahit numara defans teknolojileri planlaması ve akla yatkın vahit numara askeri politika gerekiyor.
[EDAM Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Dr. Kasapoğlu, Amerika merkezli ide kuruluşu Jamestown Foundation içerisinde Avrasya Bölgesi Askeri Meseleleri analisti namına çalışmalarını sürdürmektedir]
