New York
ABD'nin en ünlü sismologlarından "Deprem Kadın" lakaplı, California'dan Dr. Lucy Jones ve tektonik hareketler uzmanı Georgia Üniversitesi Skidaway Oşinografi Enstitüsü Direktörü Profesör Clark Alexander, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere müteallik AA'ya değerlendirmelerde bulundu.
Doğu Anadolu kırık hattının, California'daki San Andreas kırık hattına baş döndürücü benzeyen, "doğrultu atımlı" amudi ortak kırık hattı bulunduğunu tamlayan Jones, "Bu da sarsıntının bireylere baş döndürücü yaklaşan halde Dünya yüzeyinin yakınına derece salındığı, şu demek oluyor ki insanların, öteki nice sarsıntı kabilinden çok, sarsıntının kaynağına hâlâ yaklaşan konumlandığı anlamına sağlık ve bu yüzden ehliyetli kırık boyunca, hakkıyla baş döndürücü erdemli seviyelerde tezelzül görebilirsiniz." dedi.
Jones, Türkiye'de evvel depremden sonraları yaşanmış bulunan ikinci iri depremin de aşırı olmadığını düşündüğünü belirterek benzeşim hallerde tanıdık dümdar şokların anne şoktan hâlâ iri olmasının bire ortak dağılımın ortak parçası bulunduğunu ve iri fayların bu halde cereyan ettiğini tabir etti.
Türkiye'deki depremin uzun boylu müteallik de Jones, "Yaklaşık 17 kilometre derinlikte başladı fakat yüzeye akıllıcasına parçalandı. Yani onun hakkıyla 17 kilometrede bulunduğunu düşünmeyin, ora ile Dünya yüzeyi arasındaki alandaydı. Bu sığ ortak sarsıntı kendisine ikrar edilir." dedi.
Jones, 7,8 büyüklüğünde depremin karakteristik kendisine dünyada yılda birkaç kez görüldüğünü fakat bunların çoğu kez yoğun tabakalarda yahut müşterilerini baş döndürücü etkilemeyen ırak noktalarda meydana geldiğini söyledi.
İnsanların iri kırık hatlarına yaklaşan olmasının depremlerde iri yıkıma tarz açtığına dikkati çekici Jones, şu halde bitmeme etti:
"Türkiye'nin California kabilinden Uluslararası Yapı Kanunu'na uyduğunu ve dört dörtlük mühendislere eş bulunduğunu söyleyebilirim. Burada, ABD'de, onlarla çalıştım. Onlar arsıulusal sarsıntı mühendisliği toplumunun ayrılmaz ortak parçası. Dolayısıyla Türkiye'nin ABD’de eş olduğumuzdan değişik kodları yahut değişik mühendisleri yer aldığı söylenemez. Ancak kusursuz ortak tasarıma eş olmanız, kusursuz ortak binaya eş olduğunuz anlamına gelmiyor. Binaların olmasını arzu ettiğiniz kabilinden olmamasının da muhtelif nedenleri vardır."
Eski binaların esbak yapılış kanunlarına gereğince dikildiğine ayraç fail Jones, bu mevzuda ikinci probleminin da toy yapılış kanunlarının domestik makamlarca denetlenmesi ve uygulanmasının ehemmiyetli bulunduğunun altını çizdi.
Jones, Kahramanmaraş merkezli depremlerin giderek azalacak dümdar sallantılar haricinde ayrıksı kırık hatlarında alevli depremlere hastalık olma riskinin baş döndürücü düşüt bulunduğunu düşündüğünü laflarına ekledi.
"Fayın şekli ve bulunmuş yer aldığı sarsıntı sistemi düşüncesince ince iri ortak depremdi"
Profesör Clark Alexander da California'da depremlere bilinen kendisine büyüdüğünü belirterek Türkiye'deki Doğu Anadolu kırık hattı için, "Bu tektonik kuvvetler milyonlarca senedir aktif, zımnında bu mevcud kırık sistemleri anlaşılan bire ortak cins devir dilimlerinde depremler üretmektedir." dedi.
Alexander, "Eğer bu depremi dünyanın öteki yerlerindeki öteki depremlerle karşılaştırırsanız, iri fakat sertliği itibarıyla banko nazirsiz değil." halinde konuştu.
Türkiye'deki depremin şiddetinin kırık hattında meydana mevrut parçalanmaya müteallik bulunduğunu vurgulayan Alexander, "Yani bu, fayın şekli ve yer aldığı sarsıntı sistemi düşüncesince ince iri ortak depremdi." ifadesini kullandı.
Alexander, bu cins depremlere hâlâ dayanabilen toy çatı standartlarına da özen edilmesi icap ettiğinin altını çizerek "Gelecekte ayrıksı olayların da olacağını biliyoruz ve kendimizi hazırlamalıyız. Bunların ne devir olacağını kestirim edemeyiz gücün bu depremleri yaşanabilir buyurmak düşüncesince gelişim kaydedebiliriz." dedi.
