Bayburt
Kırmızı, dizge hayatında herhangi müşterek güzeşte gündüz kendisini geliştirerek mimarlık nitelikleri nedeniyle adeta medeniyetler ortada geçenek açan camiden köprüye, kaleden manastıra, zaman kulesinden kiliseye yüzlerce sene ilkin taş işçiliğiyle düz yazı edilen nice eserin restorasyonunda fariza aldı.
Matkap, spiral, çivi, bıçak, çekiç ve törpü kabilinden muhtelif anahtar gereçleri kullanarak taşlara biçim sağlayan Kırmızı, mesleğini sonuç nefesine derece sürdürmeyi hedefliyor.
Bosna Savaşı esnasında 1993'te futbolcu atışıyla yıkılan Mostar Köprüsü ile Sümela Manastırı, Erzurum Ulu Cami, İzmir Saat Kulesi, Bayburt Kalesi kabilinden müşterek baş döndürücü binanın yenileme çalışmalarında da arazi meydan Kırmızı'nın yegâne imgesel ise memleketi Bayburt'taki Tarihi Taş Köprüyü aslına makul baştan düz yazı etmek.
"Beni en baş döndürücü bahtiyar eden, Mostar Köprüsü'nün onarımında idman oldu"
Bayburt'taki müşterek taş ocağında çalışmaya bitmeme fail Ömer Kırmızı, AA muhabirine, mesleğe önceki adımı 1970'te babasının indinde attığını söyledi.
İlk yerine Erzurum Ulu Cami'nin onarımında çalıştığını özetleyen Kırmızı, "Daha sonraları Çifte Minareler, Yakutiye Medreseleri kabilinden yapılarda çalıştık. Babam merhum olduktan sonraları ego dostlarımla bu arada işe bitmeme ettim." dedi.
Köprülere hususi hevesi olduğunu, Erzurum'daki Tivnik Köprüsü'nün onarımından sonraları zamanı köprülerin restorasyonunda çalışmaya bitmeme ettiğini tamlayan Kırmızı, "Daha sonraları Kayseri'de Şahruh Köprüsü, Muratpaşa Köprüsü'nde çalıştım. Adana'da Ak Köprü'nün tamir değil, az şimdi temelden yaptım. Daha sonraları Sakarya'da Ali Fuat Paşa Köprüsü'nü yaptım. Bunlardan sonraları Mostar Köprüsü'ne gittim." niteleyerek konuştu.
Kırmızı, Mostar Köprüsü'nün restore edileceğine ilişkin 2001'de gazetede çav okuduğunu, binanın müşterek tarafı yıkılmış fotoğrafını görür görmez de baş döndürücü etkilendiğini tabir etti. Kırmızı, bunun hakkında köprünün imalinde idman istediğini o çevrim beraberce iş meydana getirdiği şirket yetkilisine ilettiğini dile getirdi.
Türkiye, Fransa, İsrail ve Almanya'dan kuruluşların ihaleye girdiğini fakat tamir işini çalışmış bulunduğu şirketin aldığını aktaran Kırmızı şunları kaydetti:
"O çevrim çalıştığım firma, benim şimdi ilkin yaptığım köprülerin fotoğraflarını biriktirerek müşterek dosya hazırlayıp Bosna'ya gitti. Ben de o sıralar Fransa'daydım. İhaleyi alınca beni aradılar. Fransa'da elleme servet kazanmama karşın dayanamadım, oradan Bosna'ya geçtim. UNESCO'nun 11 mühendisinin bulunduğu müşterek toplantıya girdim. Onlara köprüyü ne yapacağımı anlattım. Bana 'Senin ehliyetin, diploman nedir?' niteleyerek sordular. Ben de rüştiye mezunu ve usta olduğumu söyledim. Benden köprünün maketini yapmamı istediler ve icazet verdiler. Özellikle Alman mühendisler, 'Bu usta burayı yapacak.' niteleyerek beni desteklediler. Öylece başladık ve elleme müşterek biçimde tamamladık. Bunların içinde beni en baş döndürücü bahtiyar fail Mostar Köprüsü'nün onarımında idman oldu. Çünkü babam oraya aşıktı."
"Taş işçiliği müşterek vakitler şimdi zordu fakat katı asar ortaya çıkıyordu"
Taş işçiliğinde en ehemmiyetli projesinin Mostar Köprüsü'nün baştan imal çalışmalarına eklenmek bulunduğunun altını çizen Kırmızı, "Ömrüm yeterse Bayburt'a da müşterek köprü yapmadan yitmek istemiyorum. Merkezdeki Taş Köprüyü gerçekleştirmek istiyorum, arzum o. Aynı köprüyü ego Kayseri'de yaptım. Şu andaki hayalim orayı yapmak." dedi.
Ömer Kırmızı, taş işçiliğinin müşterek vakitler şimdi mütekait bulunduğunu fakat katı asar ortaya çıktığını söyledi.
Yeni camilerdeki taşların endamsız müddet sonraları düştüğünü gördüğünü özetleyen Kırmızı, "İnce kısaca 4-5 santimetrelik ahcar konuluyor. Biz 25-30 santimetrelik ahcar koyuyorduk. Ben de 4-5 santimetrelik taşlarla yaptım fakat nazar boncuğu obje olmadı. Şimdi beceriklilik namevcut artık. Bu makineler çıkınca beceriklilik öldü." niteleyerek konuştu.
"Osmanlı torunusunuz değil mi? Övünüyorsunuz, Osmanlı burayı tarafından yonttu, yaptı"
Kırmızı, müşterek vakitler ustaların müşterek günde minareye konulacak taşlardan 9'unu mütekait yontabildiğini vurgulayarak şöyleki bitmeme etti:
"Şu anda onu önleyen yok. Bayburt'ta arasan 10 usta sokak taşı baştan yontarak amade bir duruma getirip duvara koyacak. Hep alıştılar yazboz tahtası kabilinden taşları duvara koymaya. Bir-iki sene sonraları da ahcar oynamaya başlıyor. Bosna'da tığ çalıştığımızda, 'Osmanlı torunusunuz değil mi? Övünüyorsunuz, Osmanlı burayı tarafından yonttu, yaptı.' dediler. Matkap, spiral görür görmez bunlara müsaade vermediler. Biz de bunu yasakladık, hepsini elimizle yaptık. Taşlar kesilip geliyordu. Bütün taşları elimizle işledik. Şu anda o işlemeler, eskinin işi yok."
Ömer Kırmızı, sonuç biraz senedir bostan işleriyle de uğraştığını fakat şimdi ağırbaşlı bulunmasına karşın taş mesleğinde kendini bahtiyar hissettiğini tabir etti.
Taşlarla uğraşırken yorulmadığını aktaran Kırmızı, "Yıllardır taşla yoğrulmuşum. Bazen yatarken üstelik aklım yaptığım aha kalıyor, diyorum ki 'Şurada müşterek eksiklik var, müşterek hatam var'. Bunları baştan sona tün hesaplıyorum. O derece bu işle özdeşleşmişim." dedi.
Kırmızı, insanoğlunun işini sevmesinin önemine de ayraç ederek şu değerlendirmede bulundu:
"Adapte olursan kalburüstü olursun. Vurdumduymaz olursan o işi başaramazsın. Hep bileğimle çalıştım. 10-15 senedir küçük işler alıyorum. İşçi çalıştırıyorum. Kendim paramı almadan, işçinin parasını veriyorum. Allah iane etti, bugüne derece bileğimle evimi de şimdi fazlasını da yaptım. Allah'a şükür sıhhatim de yerinde."