Başkent Üniversitesi Adana Dr. Turgut Noyan Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi Uzm. Dr. Cantekin Can, çocukluk ile yetişkinlik ortada toprak alan, fizyolojik, ruh bilimsel ve sosyal anlamda birlikte intikal devri adına tanımlanan ergenliğin; kişiyi yaşam boyu etkileyecek davranışsal kalıpların şekillenmesi açısından da ehemmiyetli birlikte devre bulunduğunu belirtti.
İnternet ve hızla gelişen teknolojinin pop kültürde ehemmiyetli birlikte toprak edinmesiyle, ergenlerde genel ağ ve sosyal medya bağımlılığının göbek grado arttığına ayraç fail Dr. Can, “İnternete ve webin bilim edinme, hile oynayabilme, sosyal ortamlarda toprak edinebilme vb. avantajlarına emeksiz erişebilme imkanı, genel ağ başlangıcında geçirilen süreyi değme sabık çağ şimdi da arttırıyor. Gençler özlük rutin hayatlarında yeteri kadar erbap olamadıkları mutluluğu, başarıyı, uzluk hissini, sosyal etkileşimi ve keyfi mevhum ortamda aşırı şimdi emeksiz yakalayabiliyorlar” vurgusunu yaptı.
"Uzun müddet genel ağ kullanması değme yaşlarındaki evladı menfi etkiliyor"Kontrolsüz kullanımın yeni yetmelik devri ilkin peyda etmek üzere, değme yaşlarındaki çocukta menfi tesirleri bulunduğunun altını çizen Uzm. Dr. Cantekin Can, “Sosyal anksiyetesi olan, okulda yahut hile ortamlarında dostlarıyla enformasyon kurmaktan korkan ve sosyal ortamlara engelleme olamayan çocuklar, mevhum ortamı şimdi güvenli bulabiliyor. Futbolu yeteri kadar güzel oynayamadığı düşüncesince arkadaşları kabilinden oyuna alınmayan birlikte çocuk, internette oynadığı ayak topu oyunuyla kendini şimdi iyi, değerli ve tam hissedebiliyor” dedi.
Dikkat eksikliği yahut öğrenme güçlüğü bulunan evlatların öğüt çalışmakta zorlandığı düşüncesince onlara şimdi matrak mevrut oyunlara yönelebildiğine nazarıitibar çekici Dr. Cantekin Can, şöyleki bitmeme etti:
"Kavga fail anne babalarını fark etmek istemeyen kollar ağız tatsızlığı yahut gerginlikten firar isteğiyle, anne babaları boşanması zımnında ana yahut babasından birtanesini göremeyen kollar da dinamit duygusunu bloke etmek düşüncesince derinlemesine saatler hile oynayabiliyor. Oyunda elde edilmiş başarılar ile adalet olmayan birlikte ölçüm edilme ve popülarite duygusu hisseden çocukların, mevhum ortamlarda üçüncü şahısların telkinine ve yönlendirmelerine şimdi alışkın duruma geliyor ve suça doğrulum riskleri artıyor.”
İnternet kullanımında hassaten müddet ve içeriğin ehemmiyet bildirme ettiğini vurgulayan Dr. Can, "Uzun müddet genel ağ kullanması ve hassaten sertlik muhtevalı oyunlar akıl gelişimini de menfi etkiliyor. Bu gidiş dirim bilimsel adına da çocuğun yaşamı süresince taşıyacağı travmatik etkisinde bırakır bırakabiliyor. Küçük çocuklarda karanlıktan korkma, bekâr başına uyuyamama, wcye ve banyoya gidememe, ser dairesinden aşağıya inememe kabil durumlara; beşinci sınıf çağında ise devir zamane ana ve babadan infirak kaygısı oluşmasına ve ekol reddine bile hastalık oluyor. Ergenlik ve ahir zamanlarda ise hassaten sertlik ve korkma muhtevalı oyunların gayz ve saldırganlığa sebep olabileceği gözlemleniyor. Bu kollar oyunlardaki karakterlere özenerek ve onları imitasyon ederek, kardeşlerine ve arkadaşlarına saldırgan tavırlar sergiliyor, sertlik uygulayabiliyorlar” ifadelerini kullandı.
"Kimliklerini gizleyebilen kollar istismara şimdi bariz duruma gelebiliyor"Sosyal medya araçlarında, gençlerin esas kimliklerini saklayarak peyda etmek istedikleri insan kabil tutum sergilediklerini ve bu sayede menfaatlerini şimdi şen anlatım edebildiklerini özetleyen Uzm. Dr. Cantekin Can şunları kaydetti:
"Gençleri muntazır en iri tehlikeyi, karşıdaki şahısların de kimliklerini gizleyebilmeleri ve manipüle edebilmeleri oluşturuyor. Özellikle sosyal medyada inandırma edilmeye, kandırılmaya akıbet etap amelî birlikte müstevi oluşturularak çoluk döl sömürme edilebiliyor. Manipülasyon ve istismara maruz küsurat çocuklarda özgüven eksikliği, içe kapanma, sosyal izolasyon, sarsıntı sonrası ruhsal gerilim bozukluğu, çöküntü ve endişe bozukluğu kabil ruhsal sorunlar ortaya çıkabiliyor. Kendini şimdi emeksiz ve şen anlatım edebilme özgürlüğü, kimliğini gizleyebilme, kendini dost grubunda keyfince ayrımlı şekillerde tanımlayabilme durumları, gençlerin giderek dışarıdaki esas dünyadan kopmasına sebep oluyor. Sanal ortamdaki esas dışılığın şimdi aşırı artmaya başlaması; antisosyal şahsiyet kabil düzgün olmayan şahsiyet gelişimine ve buna ilişkin gelişen risklerin de artmasına sefer açıyor.”
"Nazik birlikte velayet ile sınırları yemek ehemmiyet taşıyor"Ebeveynlerin çocuklarına zeki telefon, tablet ve elektronik zihin kullanımlarında bitmiş çizmelerinin gerekliliğini anlatım fail Uzm. Dr. Cantekin Can, şöyleki bitmeme etti:
“Ebeveynlerin süreci güzel yönetmeleri, akilane birlikte velayet kurmaları ve behemehâl denetlemeleri önemli. Hangi şerait sağlandığında bu imkanların verileceğini, kuralların neye isnaden ve ne gerekçelerle koyulduğunu, birlikte tomar genel ağ kullanımının ne çeşit menfi etkilerinin olduğunu, internette, oyunda, sosyal medyada ne genişliğinde devir geçirebileceklerini, ne çeşit içeriklere müsaade verileceğini, vecibe ve öğüt emek vermek kabil sorumluluklarını adına getirdikten sonraları kullanabileceklerini, çocuğun doğruyu görebileceği ve anlayabileceği halde anlatmaları net adına konuşmaları gerekiyor.”
Kurallar belirlendikten sonraları uyulmadığı takdirde, çocuğun elbette birlikte yaptırımla karşılaşacağını bebek başlangıçta bilmesinin ehemmiyetli bulunduğunu anlatım fail Uzm. Dr. Cantekin Can, "Ödül de ukubet da gerektiğinde ve adalet edildiğinde uygulanmalı. İnternet tasarruf olanağı ufaklıklara maruz birlikte rütbe durumunda bulunduğu için, ödülü adalet etmediğinde yahut ukubet verilmesi gerektiğinde bu olanak elinden alınarak/verilmeyerek yoksun salıverme yöntemi uygulanabilir. Sınırlar yeteri kadar net, akla alışkın ve anlaşılır halde çizilmezse, genel ağ ve sosyal medya kullanması kötüye gitmeye başlayabilir; ahir süreçte bu imkanlardan men etmeye idman ise ilkin karı içi iletişimi problemleri peyda etmek kıl payı apayrı sorunlara sefer açabilir. Bu anlaşmanın dü tarafı var, karı ve çocuk. Profesyonel desteğin akilane sürede ve akilane yerde kullanılması değme dü tarafın da kavait ve sınırların belirlenmesinde afaki yaklaşımı açısından önemlidir” dedi.