Ankara
Türkiye, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının arkası esna 16 Aralık 1991'de Ukrayna'yı tanıdıkları bulunan geçmiş ülkelerden bir tanesi oldu.
İki dünya ortada 3 Şubat 1992'de geçmiş kere diplomatik münasebat kasılma edildi.
Diplomatik ilişkilerin kurulmasının arkası esna 4 Mayıs 1992'de "Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması" imzalandı ve bu anlaşma 1993'te onaylandı.
İkili ilişkilerin birlikte Ukrayna, Karadeniz bölgesinde muvazene sağlanması düşüncesince Türkiye'nin girişimiyle kurulan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütünün (KEİ) de müessis üyelerinden bir tanesi oldu.
Karşılıklı ziyaretler
İki dünya arasındaki münasebat gelişmeye bitmeme ederken 2003'te zamanın Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer Ukrayna'yı görüşme etti.
Bu ziyaretin arkası esna Ukrayna, Türkiye çeşidinden "öncelikli ülke" yerine belirlendi.
2004'te ise zamanın Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna'ya ziyarette bulunmuş oldu ve "Geliştirilmiş Ortak Eylem Planı" imzalandı.
Bu hisse senedi planı kapsamında güvenlik, ekonomi, hilekârlık ve teknoloji, enerji, mekân ve denizcilik dalında ortaklık düşüncesince kurumsal söve hazırlandı.
Ayrıca planda Ukrayna'nın Avrupa-Atlantik'e entegrasyonuna değgin maddeler de arsa aldı.
Türkiye ile Ukrayna arasındaki münasebat zamanın Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün Mayıs 2005'te Kiev ve 2007'de ise Ukrayna Başbakanı Viktor Yanukoviç'in Ankara ziyaretiyle gelişmeye bitmeme etti.
Bu bağlamda 2000'li senelerde Türkiye'nin Karadeniz güvenliği ve Ukrayna'nın NATO ve AB üyeliği perspektifi, dü dünya arasındaki ilişkileri şekillendirdi.
Çeşitli mekanizmalarla ortaklık gelişiyor
İki ülke, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Konseyi ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) kabilinden arsıulusal platformlarda da birbirini bir çok mevzuda destekliyor.
Askeri ilişkilere bakılınca dü ülkenin NATO-Ukrayna Komisyonu ve Karadeniz Donanma İşbirliği Görev Grubu (BLACKSEAFOR) mekanizmaları ile düet işbirliğini artırdığı görülüyor.
İki dünya ortada 2011'de kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey (YDSK) mekanizmasıyla ilişkiler, izlemsel iştirak düzeyine yükseltildi.
Ukrayna’yla hesaplı ve beşeri ilişkilerin güçlendirilmesi maksadı doğrultusunda Türkiye ile Ukrayna ortada 1 Haziran 2017'de ara sınav muafiyeti ve kimlikle yolculuk uygulamasına geçildi.
Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ekleme etmesinin arkası esna Türkiye'nin Ukrayna'nın arsa bütünlüğünü savunup Rusya'nın ilhakını tanımamasıyla dü dünya ilişkileri gelişmeye bitmeme etti.
Diplomatik ilişkilerin tesisisin 30. yılı münasebetiyle 10. Türkiye-Ukrayna YDSK 3 Şubat 2022'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy liderliğinde Kiev’de düzenlendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kiev ziyaretinde, Türkiye ile Ukrayna ortada Serbest Ticaret Anlaşması imzalandı.
Ticaret ve turizm
Türkiye ile Ukrayna ortada 2019'da hep tecim kütlesi 4 bilyon 881 milyon dolar yerine kaydedildi. İki dünya arasındaki tecim hacminde akıbet senelerde gözle görülmekte birlikte artım yaşanması uyanıklık çekerken, düet tecim 2021'de 2020'ye gereğince yüzdelik 52,5 artarak 7,4 bilyon dolara ulaştı. Türkiye, 2021'de Ukrayna'nın en iri 5. tecim ortağı oldu.
Savaş zımnında düet ticarette azalış olsa da Türkiye'nin Ukrayna'nın aut ticaretinde 2021'de yüzdelik 5,21 bulunan oranı Kasım 2022 bakımından yüzdelik 6'ya yükseldi.
TÜİK verilerine göre, Ekim 2022'de Türkiye'nin Ukrayna’ya ihracatı 2021’in ayrımsız zamanına gereğince yüzdelik 3,4 azalarak 2,24 bilyon dolar yerine kaydedildi. Ukrayna’dan meydana getirilen müstesna alım ise ayrımsız çağda yüzdelik 5,8 artışla 3,59 bilyon dolara yükseldi. İkili tecim hacmi, Ekim 2022 bakımından 5,83 bilyon dolar oldu. 2021’in ayrımsız devrinde bu hacim 5,71 bilyon dolardı.
Bu veriler doğrusunda savaş koşullarına karşın düet tecim hacminde kestirmece yüzdelik 2,1 artım görüldü.
Turizm, Türkiye ile Ukrayna ortada ehemmiyetli ortaklık sahalarından bir tanesi yerine biliniyor. 2019'da Türkiye'yi 1,5 milyon Ukraynalı gezgin görüşme ederken, 2020'de bu nüsha Kovid-19 salgını şartları zımnında 700 bin yerine gerçekleşmiş, 2021'de ise 2 milyonu aşmıştı.
Türkiye'nin Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki arabuluculuğu
24 Şubat 2022'de başlamış bulunan Rusya-Ukrayna Savaşı'nda, ateşkesin sağlanması ve muharebenin sona ermesi düşüncesince çabalayan Türkiye, dü dünya temsilcilerini bir tanesi Antalya'da gayr de İstanbul'da iktisap etmek kıl oranı dü kere birlikte araya getirdi.
Savaşın başlamasının arkası esna Türkiye'nin arabuluculuğunda dü ülkenin dışişleri bakanları geçmiş kere 10 Mart'ta Antalya'da birlikte araya geldi.
Bu toplantının arkası esna Türkiye'nin derin diplomatik çabalarıyla Rusya ve Ukrayna araştırma heyetleri 29 Mart'ta İstanbul'da görüştü.
Bu görüşmedeki müzakerelerde dü yan ortada ağırbaşlı gelişim kaydedilse de Rus güçlerinin çekilmesinden sonraları Ukrayna'nın başkenti Kiev civarlarındaki İrpin ve Buça'dan mevrut görüntülerin arkası esna bu gelişim sekteye uğradı.
Tahıl Koridoru Anlaşması
Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin arabuluculuğu sebebiyle hububat koridoru anlaşması 22 Temmuz'da İstanbul'da imzalandı. Anlaşma, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yürüttüğü derin diplomatlık sebebiyle 120 günce sürenin dolmasının arkası esna 17 Kasım'da baştan uzatıldı.
Milli Savunma Bakanlığından meydana getirilen açıklamalara göre, bahis konusu anlaşma sebebiyle bugüne derece Ukrayna limanlarından 17 milyon 254 bin tondan çok tahılın gereksinim duyan devletlere emniyetle sevkinin sağlandığı belirtildi.
Açıklamada, sevkiyat kapsamında 643 geminin Ukrayna limanlarından hububat gebe yerine depar belgesi icra ettiği kaydedildi.
Bunun birlikte Türkiye, Ukrayna ile Rusya ortada ehemmiyetli birlikte savaş esiri takası düşüncesince de arabuluculuk yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın girişimleriyle ilkgüz ayında Rusya ile Ukrayna ortada savaş esiri takası gerçekleştirildi.
Söz konusu takasta bırakılan Ukrayna’nın Azov taburundan 5 komutan, savaş bitene derece Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın himayesinde Türkiye'de kalmaya bitmeme edecek.
Ukraynalı sığınmacılara destek
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Türkiye'nin, Eylül 2022'deki hilekârlık notuna göre, 30 Eylül 2022 bakımından Türkiye’de 145 bin Ukraynalı sığınmacı bulunuyor.
Göç İdaresi Başkanlığı verilerine gereğince 5 bin 116 Ukraynalı sığınmacı Türkiye’de arsıulusal esirgeme başvurusunda bulundu.
BMMYK, Ukrayna’dan mevrut sığınmacılar düşüncesince Göç İdaresi Başkanlığına malzeme, takım ve özellikle çevirmen iktisap etmek kıl oranı personel desteği kabilinden esas kaynakları sağlıyor.
BMMYK, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve UNICEF işbirliğinde düet anlaşma çerçevesinde Ukrayna’dan mevrut bebek ve bakıcılarına dayanak sağlanıyor.
Diplomatik misyonlar
Türkiye'nin Ukrayna'da mevcut temsilcilikleri ortada Kiev Büyükelçiliğinin birlikte Odessa'da muvazzaf başkonsolosluğu ve Harkiv'de gönüllü konsolosluğu bulunuyor.
Ukrayna’nın da Ankara’da Büyükelçiliği, İstanbul ve Antalya’da muvazzaf başkonsolosluğu, Mersin ve İzmir'de münhal, Bursa, Çanakkale ve Dalaman’da etkin gönüllü konsoloslukları bulunuyor.
