Kazakistan'da hükümetin sıvılaştırılmış alan yağı gazı (LPG) fiyatlarına bindirim yapmasının arkası sıra dünya genelinde nice site ve kasabada ahali sokaklara döküldü. Bu kapsamda, ülkenin en şişman şehri Almatı, başşehir Nursultan, Aktau, Aktöbe, Atırau, Oral, Kökşetav, Karagandı, Şımkent, Janaözen ve Beyneu'da binlerce insan kabilinden seyir düzenledi.

5 Ocak'ta piyasaya çıkan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde ise Cumhurbaşkanı Cömert Tokayev, Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümetin istifasını bildirme ederek, Başbakan Yardımcısı Alihan Smailov'u arızi Başbakan şekilde göreve atadı.

“Sokağa dökülenler başta Nazarbayev'in heykellerini yıkıyor”

Kazakistan'daki gelişmeleri, İHA muhabirine değerlendiren Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (KAFKASSAM) Başkanı Prof. Dr. Hasan Oktay, bahis konusu çıkmaz hareketlerini gerçekleştirenlerin; muhalefetin çağrısıyla mı sokağa döküldüğü olmadan özlük arzusuyla mı bu eylemi gerçekleştirdiği dair muhtelif fikirlerin bulunduğunu aktararak, “Gözüken o ki şu an ahali arama edilemeyecek halde yağma-talan ve başta Kazakistan'ın müessis talih başkanı Nursultan Nazarbayev'in heykellerini indirmek kıl payı eylemleri gerçekleştiriyorlar. Bu hareket sonucunda de Nazarbayev Moskova'ya uzaklaşmak durumunda kaldı. Cumhurbaşkanı Tokayev, hükumetin istifasını bildirme etti ve dünkü hükumet teşekkül etabında bulunmasına karşın gene çıkmaz hareketleri bitmeme ediyor” dedi.

"Bağımsızlık gerçekleştiğinde popülasyon yüzdelik 50 Rus, yüzdelik 50 Türk'tü şimdi ahir süreçte Türk nüfusu yüzdesi 70'e denli çıktı"

Kazakistan'da diyeti tehlikeye sokacak halde meydana mevrut çıkmaz hareketlerinin; haricen müşterek el yahut müdahalenin bahis konusu olup bulunmadığı sorusunu akıllara getirdiğini tabir fail Oktay, “Evet. Kazakistan emektar Sovyet coğrafyasında ehemmiyetli müşterek devlet. 1991'de bağımsızlığını kazandıktan sonradan başta Nazarbayev'in uygulamaları ile popülasyon dengesini sağladı. Çünkü istiklal gerçekleştiğinde popülasyon yüzdelik 50 Rus, yüzdelik 50 Türk'tü. Daha ahir süreçte Türk nüfusu yüzdesi 70'e denli çıktı. Kiril alfabesinden Latin alfabesine intikal oldu. Ekonomik kaynaklarını istikrarlı müşterek halde çıkararak Kazakistan'ı zenginleştirdi. Fakat emektar Sovyet çağda küsurat ülkelerde ahali ile yöneticiler ortada ağır manada dirimlik dağılımı açısından müşterek dingildeklik oluştu. Bu dirimlik barışı sağlanamadığı düşüncesince Kırgızistan'da, Kazakistan'da devir zamane da emektar Sovyet vatanlarında bu ve buna benzeri gösteriler bahis konusu oldu” ifadelerine arazi verdi.

“Rusya, Kazakistan'a kurulu oldu”

Nursultan Nazarbayev'in Türk ülkeler teşkilatının oluşmasına ehemmiyetli seviyede ulama sağladığını tamlayan Oktay, “Çok ehemmiyetli müşterek işlev yürütme etti. Bu lüzum istemez emektar Sovyet devri ümidi ortamında bulunan Putin ve yönetimini erinçsiz etti. Burada Rusya'nın parmağının olup bulunmadığı konuşuluyor. Ya da Kazakistan'daki eylemlerde İngiltere'nin, Çin'in, Amerika'nın parmağı varmı denli sorular şu anda ağır manada tartışılıyor. Elbette müşterek aut engelleme var. Çünkü elden vakalardan müşterek çağ sonradan Rusya'nın Sovyetler dağıldıktan sonradan oluşturduğu Kolektif Güvenlik Örgütü'nün Kazakistan'a askeri iane göndermesi bahis konusu oldu. Şu anda rakamları 4 bini civarındaki Rus askeri Kazakistan'da güvenlik sağlamakla ilişik sahaya inik durumda. Adı konmamış müşterek halde Rusya, Kazakistan'a kurulu oldu” sanarak konuştu.

“Batı kabilinden Rusya'nın Ukrayna krizinde elini zayıflatabilmek namına Kazakistan'dan müşterek harp alanı açılacaktı”

KAFKASSAM Başkanı Oktay, 2014'ten beri Rusya ile günindi arasındaki Ukrayna krizinde, arbede arifesinde olunduğuna aksan yaparak, şu halde bitmeme etti:

“Bu ön çağ noktasına gelindiğinde ise Rusya'nın askeri şekilde Ukrayna'ya saldırmasının önü açılacaktı. Bütün günindi alemi Rusya'yı işgalci ve harp yanlısı şekilde suçlayıp Rusya'ya erinç uygulanacak engelleyim konusunu gündeme getirirken Rusya etraflı dikkatleri Kazakistan'a çekti. Rusya'yı izlem edenler şurası görürler; Belarus, Ukrayna, Gürcistan ayrıca Dağlık Karabağ Rusya'nın güzel karnı şekilde günindi ile mücadelesinde girişmiş bulunduğu balans kavgasında ehemmiyetli kırılan noktalardı. Bu noktada Rusya'nın Ukrayna krizinde elini zayıflatabilmek namına Kazakistan'dan müşterek harp alanı açılacaktı. Bu eylemler günindi kabilinden mı düzenleme edildi? Rusya'nın dikkatini oraya çekerek Ukrayna'yı terfih etmek açısından olmadan Rusya ön bildirme etmek namına Ukrayna'da olacak krizi tetikleyerek Kazakistan'da özlük kontrolünü ele geçirebilmek düşüncesince krizi tetikleyip, bundan yararlanma ederek Kazakistan'ı arama dibine bildirme etme dönemini mi başlattı?”

“Türkiye, tecrübelerini Türk devletlerine aktarmazsa, Putin'in emektar Sovyet coğrafyasını alevlendirmek düşüncesince giriştiği mücadelelerle erinç karşıya kalırlar”

Kazakistan'daki bahis konusu olayların, günindi ile Rusya'nın, Ukrayna üstündeki rakiplik sahasını Kazakistan'a yönlendirdiğini öne devam eden Oktay, “Kazakistan ise şu anda ağır manada Rusya'nın kontrolüne girdi. Kazakistan; Çin açısından da İngiltere açısından da önemli. Her şeyden önemlisi Türk donanması açısından iyice önemli. Tabii Kazakistan'daki bu kriz Türk cumhuriyetlerine yansır. Türk cumhuriyetlerinde ağır manada idare krizi yaşanıyor. İnsan hakları, el erki ve hukukun üstünlüğü dair ağır teessürat yaşanıyor. Kazakistan'daki bu sağlam Azerbaycan'ı, Türkmenistan'ı Kırgızistan ve ayrıca Özbekistan'ı da etkileyeceği ile ilişik yorumlar ve analizlerle erinç karşıya kalıyoruz. Türkiye, deneme ve birikimlerini bu Türk devletlerine aktararak oradaki idare ile ahali arasındaki dengesizliği giderecek tedbirlerin katılması dair semt devletlerine ağır korumak zorunda.

Eğer olmazsa, Putin'in Rusya halkı üstünde kaybetmiş bulunduğu tesirini giderebilmek, yeniden Ruslara ideolojik gaye gösterebilmek namına emektar Sovyet coğrafyasını alevlendirmek düşüncesince giriştiği bu mücadeleleri, Türk cumhuriyetlerine akla yatkın da yönlendirir. Bu Putin sonrası Rusya düşüncesince elzem müşterek hareket denli gözüküyor. Ama Türkiye'de türdeşlik hukukundan hareketle hem hür Türk devletlerini aynı zamanda şu anda Rusya Federasyonu coğrafyasında canlı Türkleri ve İran ve Çin'de canlı Türkler ile ilişik de bu hareketin müspet yahut menfi tesirlerini delik uğrunda bulundurarak, semt ile ilişik çabucak müşterek hareket planı yapmak zorunda. Bugün itibarıyla Kazakistan Rusya'nın işgaline açıkça bir duruma geldi” dedi.

Mustafa Cenik - Yunus Özkan 

HABERİ SİTEDEN OKU...