Afyonkarahisar
AKÜ Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Tiryakioğlu, yürütücülüğünü icra ettiği TÜBİTAK 1002-c projesi desteğiyle, Cumhuriyet Üniversitesi, Aksaray Üniversitesi ve Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi'ndeki akademisyenlerle hareket sahasında 10 güneş süresince toprak kabuğu ve kırık hattı üstündeki değişiklikleri inceledi, cihazlarla GPS ölçümleri yaptı.
Akademisyenlerin bölgedeki depremden etkilenen eksiksiz illerden almış bulunduğu 40 ayrımlı noktanın eski ve acemi takdir verileriyle raporlama süreci bitmeme ediyor.
Fotoğraf: Arif Yavuz/AA
"Faydan uzaklaştıkça biçimsizleşme miktarlarının azaldığını gözlemledik"
Tiryakioğlu, AA muhabirine, hareket bölgesindeki deformasyonların ayrımlı çalışmalarda her daim ortak güzergâh süresince gösterildiğini fakat GPS ölçümlerinde bunların ayrımlı alanlar üstünde de gözlemlendiğini söyledi.
Ölçümlerin kırık üstünde ve ayrımlı noktalarda yapıldığına yer veren Tiryakioğlu, şu halde konuştu:
"Depremin ağırlık sahasının hoppadak binalarla tahribat adına değil, toprak kabuğundaki değişimleriyle de inceleyebiliyoruz. İlk imge adına da 4,5 metreye denli bulunan atımlar, Türkiye'deki çakılı GPS istasyonlarında hesaplanmıştı. Bizim alanda yaptığımız çalışmalarda ise özlük noktalarımızda Kahramanmaraş'ta 3,5 metrelik atımları hesapladık. Bunlar sol yana atımlı faylar bulunduğu düşüncesince dirlik noktalarda benzeri deformasyonları gördük. Bununla bu arada faydan uzaklaştıkça biçimsizleşme miktarlarının azaldığını gözlemledik. Adana'ya akla yatkın geldiğimizde bunlar 5 santim üzere asgari ölçüde geldi. Hatay tarafında gene 1,5 ila 2 m. ortada yüzeylerde bozulmalar vardı. Buradaki en ehemmiyetli bulgulardan ortak tanesi, ayrımlı noktalarda bu satıh bozulmalarını bire ortak halde izleyebildik. Aslında alanda bağdaşık ortak biçimsizleşme yok. Fayın ayrımlı noktalarında ayrımlı boyutlarda tahribat var."
"Fayın ilenme mekanizmasını modelleyeceğiz"
Bu verilerle elde edecekleri modellemelerle de depremlerin ağırlık piyasası parametrelerini ortaya çıkaracaklarını özetleyen Tiryakioğlu, "Bu yönde çalışmalarımızı biricik ortak düzen bağı altında yürütmüyoruz. Yer bilimleri platformundaki sonuçlar, Harita, Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliğinin beraberce yorumlanmasıyla ortaya çıkacak." dedi.
Tiryakioğlu, hareket bölgesindeki birtakımı 30 metrelik iri kabiliyetli satıh bozulmalarının dernekevi bulunduğunu belirterek kendilerinin ise kırık hareketine gereğince kıymetlendirme yaptığını dile getirdi.
Bilimin ışığında elde edilmiş verilerle "Ne devir hareket olacak?" adına Türkiye'nin çatı stoku dair kalkınmak gerektiğine dikkati çekici Tiryakioğlu, "Rapor çerçevesinde Doğu Anadolu Fay Hattı'ndan elde ettiğimiz sismolojik, mevzi bilimsel ve jeodezik verilerle 'yarı elastiki gök modelleme yöntemleri' kullanarak fayın ilenme mekanizmasını modelleyeceğiz. Bu az buçuk devir alacak. Çünkü, alanda depremler bitmeme ediyor." ifadesini kullandı.