Van
.w3-content { max-width: 100%; margin: auto;} .w3-tooltip, .w3-display-container {position: relative;} .w3-black, .w3-hover-black:hover { color: #fff!important; background-color: #000!important;} .w3-display-left { position: absolute; top: 50%; left: 0%; transform: translate(0%,-50%);-ms-transform: translate(-0%,-50%);} .w3-display-right { position: absolute; top: 50%; right: 0%; transform: translate(0%,-50%);-ms-transform: translate(0%,-50%);} .w3-btn, .w3-button {-webkit-touch-callout: none;-webkit-user-select: none; -khtml-user-select: none;-moz-user-select: none; -ms-user-select: none;user-select: none;} .w3-btn, .w3-button {border: none;display: inline-block;outline: 0;padding: 8px 16px;vertical-align: middle;overflow: hidden;text-decoration: none;color: inherit;background-color: inherit;text-align: center;cursor: pointer;white-space: nowrap;}Cilo Dağları'ndaki buzulların yüzdelik 48'i küresel ısınma hasebiyle eridiCumhurbaşkanı sonucu ile "Milli Park" anons edilen Hakkari ve Yüksekova arasındaki Cilo Dağları'nın eteklerinde arazi düzlük Türkiye'nin en iri koyak buzulu, küresel ısınmadan negatif etkilendi.
Önceki sene "kesin korunacak alıngan alan" kapsamına tahsil edilen buzullarla ait emek vermek tay tay arabası ilim insanları, buzulların 31 salname süreçte yüzdelik 48 eridiğini belirleme etti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da Konya'da planlı İklim Şurası'nda akıbet zamanlarda yerel ve ecnebi doğaseverlerin yol uğrağı noktası durumuna mevrut buzuldaki erimeye dikkati çekti.
"Buzulun bütünlüğü bozulmuş"
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onur Şatır, AA muhabirine, Hakkari'deki buzul tabakasının sonsuz erimesine müteallik derinliğine süredir emek vermek yaptıklarını söyledi.
Dünyada yayılmış namına makbul peyk verileriyle hazırladıkları ilmî yazının Hollanda'daki ilmî müşterek dergide yayımlandığını tamlayan Şatır, şu detayları verdi:
"İki periyotta çalıştık ve elde ettiğimiz verilere baktığımızda ısınmanın buzullar üstünde açık müşterek tesirinin bulunduğunu ortaya koyduk. 31 salname süreçte yüzdelik 48 oranında müşterek erime olmuş. Çok açık müşterek kaybolma var. Bu kaybolma buzulun bütünlüğünü de bozmuş. Dolayısıyla ilerleyici sürede bu erime bitmeme edecek. Bu çalışmalarda kestirmece 530 hektar buz örtüsünün sert kaldığını belirledik."
Erimedeki en iri etkilerden birinin küresel ısınma bulunduğunu vurgulayan Şatır, fiziksel ve coğrafi koşulların da buz tabakalarını etkilediğini aktardı.
Güneşi yalçın düzlük yamaçlarda buz kütlelerinin iri seviyede kaybolduğunu, güneşi elan ufki açıyla düzlük bölgelerdeki buz kütlelerinin elan baş döndürücü korunduğunu belirleme ettiklerini özetleyen Şatır, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Bu erime ne efsus ki elan baş döndürücü modüler tabakaların oluşmasına illet oluyor. Bölgede bütünlüğü dejenere modüler buz tabakaları elan aceleci eriyor. Küçük tabakalardan başlayarak iri tabakaların da adım adım eriyeceğini öngörüyoruz. Son 30 yılda beklenenin üstünde müşterek çözülme yalan konusu. 2020'de bura Milli Park anons edildi. Yaklaşık 7 bin 500 hektarlık müşterek alan. Bu bölgenin elan alıngan korumaya katılması baş döndürücü iri müşterek avantaj. Kontrollü müşterek intikal şart. Küresel ısınmanın beraberinde müşterek de insanoğlu baskısı olursa elan baş döndürücü eriyecek."
"Erime bundan böyle da bitmeme edecek"
Kentteki buzullara müteveccih emek vermek karşılayıcı ve polar kontrolleri emek harcamaları düşüncesince 2018'de Antarktika'ya revan ekipte arazi düzlük Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur ise küresel hava değişikliğine müteallik buzul erimelerinin açıkça halde arttığını söyledi.
Bilim insanlarının buzul sahalarında devir zamane emek vermek yürüttüğünü tabir fail Bodur, şunları kaydetti:
"Türkiye'de buzulların yaşlarının kestirmece 1-2 milyon sene bulunduğunu meydana getirilen araştırmalardan biliyoruz. Yaptığımız akıbet gözlemler kararında buzullardaki erime periyodunun hızlandığını görüyoruz. Bunun da diyalekt namına dar iklim, ekosistem, flora ile ekincilik ve hayvancılık açısından iri etkilerinin bulunduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde bölgenin hava şartları devir içinde farklılaştı ve kuraklık da arttı. Bölgemizdeki buzulların geçtiğimiz yıllara uyarınca art çekildiğini ve zımnında elan ıvır zıvır alanlar türüne dönüştüğü görülmektedir. Dolayısıyla çabucak yaşanmış olan erimenin bundan böyle da bitmeme edeceği kestirim ediliyor."
"Burası banko müdahaleye kapalı"
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Van İl Müdürü Ali Kemal Atlı da buzulların bulunmuş yer aldığı bölgenin korunmasına müteveccih çalışmaların bitmeme ettiğini belirtti.
Bölgede sonsuz denetimler yaptıklarını özetleyen Atlı, şu değerlendirmede bulundu:
"Buzullarda akıbet zamanlarda hava değişikliğinden kaynaklı erimeler yer aldığı görülüyor. Hazırlanan 'Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırmalar Raporu' doğrultusunda Tabiat Varlıklarını Koruma Van Bölge Komisyonu çeşidinden tahsil edilen kararlar ve tescil dosyasını bakanlığımıza gönderdik. 2019'da Sayın Cumhurbaşkanı'mızın kararıyla bu düzlük 'kesin korunacak alıngan alan' anons edildi. Burası müdahaleye kapalı. 24 kilometrekarenin üstünde müşterek alan. Zaman devir ait kurumlarla denetimlerimiz oluyor. Tüm yazışmalarımızı tamamladık, ait tamamı kurumlara ilim verdik. Bu manada çalışmalarımız, denetimlerimiz bitmeme edecek."