İstanbul
"Büyük Dönüşüm: Küresel Değişimin İtici Güçleri" ana temasıyla 10-11 Kasım'da İstanbul'da planlı 13. Boğaziçi Zirvesi'ne eklenmiş olan Arap araştırman ve gazeteciler, dünyadaki değişimler gölgesinde Türkiye ile Arap devletleri arasındaki yakınlaşmanın önemini AA'ya değerlendirdi.
Katarlı araştırman gazeteci Cabir el-Haremi, Rusya'nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna'ya müteveccih başlatmış olduğu savaşın dünyada herkesi acıttığını söyledi.
Rusya'nın Ukrayna'ya açmış olduğu savaşın, hayattaki kompleks vaziyeti hâlâ da içerisinden çıkılmaz bir duruma getirdiğine ayraç fail Haremi, "Bu savaş, Orta Doğu'da da hâlâ ortak tomar akse ve acılara etken oldu. Ukrayna-Rusya savaşının yansımaları tükenmiş değil, bunun yansımaları Arap sahasına geldi." dedi.
Orta Doğu'da Suriye, Filistin, Yemen ve Libya ilkin edinmek neredeyse nice krizin bitmeme ettiğini dile getiren Haremi, nedeniyle Ukrayna-Rusya savaşının gelmesiyle beraberce buralardaki krizlerin içerisinden çıkılmaz bir duruma geldiğini aktardı.
Günümüz dünyasında olabilecek rastgele ortak akse yahut savaşın belli başlı ortak coğrafyayı etkilemekle kalmadığının altını çizen Haremi, bundan dolayı Ukrayna'daki savaşın ayrıksı bölgelere taşınmaması düşüncesince hâlâ ortak tomar arsıulusal çabalara gerekseme duyulduğunu söyledi.
Türkiye'nin Ukrayna-Rusya savaşının önüne devredilmek yahut en azından etkilerini kısıntı mevzusundaki çabalarıyla güzel olduğuna dikkati çekici Haremi, "Türkiye'nin, evren ülkelerine hububat sevkiyatı yöntemini açan anlaşmayla besin güvenliği dair üstlendiği iri görevi ölçüm etmeden geçmemek lazım." ifadelerini kullandı.
"Türkiye ile Arapların yakınlaşması Orta Doğu'ya emniyet ve denge getirir"
Türkiye ile Arap devletleri arasındaki ilişkilere de yer veren Katarlı araştırman edip Haremi, şunları kaydetti:
"Aslında Türkiye ile Arapların yakınlaşmasına en aşırı eksikli olduğumuz ortak dönemden geçiyoruz. Çünkü Türkiye ile rastgele ortak Arap ülkesi arasındaki müspet ortak gelişimin acilen Orta Doğu'da yansımalarına şahitlik ediliyor."
Orta Doğu'nun bundan sonra aşırı taraflı krizlerden yorulduğunu dile getiren Haremi, laflarını şu biçimde sürdürdü:
"Güçlü ortak Türkiye, Arap dünyasının dayanağı oluyor, ayrımsız sürede Arap devletleri de Türkiye düşüncesince ince önemlidir. Bu sebeple Türkiye ile Arap devletleri ortada mesafeleri yama ve hâlâ aşırı teşrikimesai köprülerinin kurulması gerekiyor. Zaten Türkiye ile Arap vatanlarını birleştiren mevzular çoğunlukta ve değişik melhuz mevzular ince azdır. Sonuç sebebi ile Türkiye ile Arapların yakınlaşması Orta Doğu'ya kalkınmanın yöntemini anahtar emniyet ve denge getirir."
"Türkiye ile Arap devletleri arasındaki ilişkiler, Orta Doğu ittifakını vaat ediyor"
Filistinli araştırman gazeteci Halil el-Aseli de Türkiye ile Arap devletleri ortada akıbet aylarda şahitlik ettikleri yakınlaşmanın rüya donör bulunduğunu söyledi.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Velid el-Hureyci'nin zirvedeki konuşmasında Türkiye'nin diyalekt politikalarını destekleri anlamına mevrut ifadeler gider ettiğini aktaran Aseli, "Türkiye ile Arap devletleri ortada akıbet senelerde tekâmül kaydeden ilişkiler, emektar Arap Birliği Sekreteri Amr Musa'nın da ayraç etmiş olduğu Orta Doğu ittifakının oluşmasını vaat ediyor." dedi.
Dolayısıyla arsıulusal akse ve değişimlerin gölgesindeki zorluklara dirlik Türkiye ile Arap devletleri ortada ortak diyalekt birliğin olabileceğine dikkati çekici Aseli, gerçekten semt ülkelerinin de bundan sonra Türkiye ile mesafeli olmanın kimsenin yararına olmayacağının bilincinde bulunduğunu tabir etti.
Ukrayna-Rusya mücadelesi bağlamında dünyada aşırı ağırbaşlı ve çabuk dönüşümlerin olabileceğine, bilhassa de erke neredeyse mevzularda Orta Doğu'yu aracısız ilişik gelişmelerin olduğuna ayraç fail Aseli, bundan dolayı de Türkiye ile Arap devletleri arasındaki iş birliğinin devir yitirme lüksü olmadığına aksan yaptı.
"Bölgesel takarrüp Filistin meselesinin yararınadır"
Bölgesel yakınlaşmaların Filistin meselesine de hayır bulunduğunu kail Kudüslü edip Aseli, Türkiye'nin Filistin davasına verdiği değme ortak yardıma Arap devletleri çeşidinden da cemaat çıkılmasının ince ehemmiyet sunma ettiğine aksan yaptı.
Aseli, Türkiye'nin Filistin meselesine müteveccih tutumunun arsıulusal mahfillerde ve diplomaside daim müspet kaldığını hatırlattı.
Arap ülkelerinin akıbet yıllarda Kudüs kenti ve Mescid-i Aksa ilkin edinmek neredeyse Filistin davasına müteveccih yükümlülüklerini aldığı kadar namına getirmediğine ayraç fail Aseli, nedeniyle Türkiye ile Arap devletleri arasındaki yakınlaşmanın bu bağlamda rüya donör bulunduğunu dile getirdi.
Iraklı araştırman edip İbrahim ez-Zubeydi ise Türkiye ile Arap dünyasının ilişkilerinin dini eksene dayandığına dikkati çekerek, "Türkler menfaatlerini İslam'la tanıştıran Araplara garaz gütmediği neredeyse Araplar da Türkiye'yi o biçimde görüyor." dedi.
Zubeydi, nedeniyle Türkiye ile Arap ülkelerinin global değişimler gölgesinde de iş birliğiyle bölgenin emniyet ve istikrarını korumaktan şek etmediklerini tabir etti.